تپه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تپه،
پشته بلند برآمده از
زمین است.
همچنین به
کوه پست از
خاک یا شن نیز تپه گویند.
در این مدخل از واژه «ربوه»، «ریع» و «کثیب» استفاده شده است.
بوستان های واقع بر تپه، حتی در صورت
نزول باران ریز بر آن هم ثمر می دهند.
•...کمثل جنة بربوة اصابها وابل فـاتت اکلها ضعفین فان لم یصبها وابل فطـل..(و مَثَل (صدقات) كسانى كه اموال خويش را براى طلب
خشنودی خدا و
استوارى روحشان
انفاق مى‌كنند، همچون مَثَل باغى است كه بر فراز پشته‌اى قرار دارد (كه اگر) رگبارى بر آن برسد، دو چندان محصول برآورد، و اگر رگبارى هم بر آن نرسد، بارانِ ريزى (براى آن بس است)، و خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد بيناست.)
انفاق برای
رضای خدا ، همچون میوه دهی باغ سرسبز بر روی تپه در پی باران مناسب، رشد و بالندگی دارد.
•ومثل الذین ینفقون امولهم ابتغاء مرضات الله وتثبیتا من انفسهم کمثل جنة بربوة اصابها وابل فـاتت اکلها ضعفین فان لم یصبها وابل فطـل..(و مَثَل (صدقات) كسانى كه اموال خويش را براى طلب خشنودى خدا و
استوارى روحشان انفاق مى‌كنند، همچون مَثَل باغى است كه بر فراز پشته‌اى قرار دارد (كه اگر) رگبارى بر آن برسد، دو چندان محصول برآورد، و اگر رگبارى هم بر آن نرسد، بارانِ ريزى (براى آن بس است)، و
خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد بيناست.)
در
تفسیر المیزان آمده است: «مفسرین گفته‌اند: جمله ((کمثل حبة انبتت)) در واقع ((کمثل من زرع حبه انبتت سبع سنابل)) است، چون این درست نیست که گفته شود: ((مثل کسانی که در راه خدا انفاق می‌کنند مثل حبه و
دانه است))، بلکه باید گفت : ((مثل کسی است که دانه‌ای را بکارد و آن دانه هفت سنبل بدهد...))، زیرا حبه نامبرده مثل آن مالی است که در راه خدا انفاق شده، نه مثل اشخاصی که انفاق کرده‌اند، و این روشن است.
و لیکن گواینکه حرف اینها در جای خود، حرف درستی است، اما اگر کمی در
آیات مشابه آن دقت شود معلوم می‌شود که حاجتی به این تقدیر نیست، چون می‌بینیم بیشتر آیاتی که در قرآن مثلی را ذکر می‌کند همین وضع را دارد، و این
صناعت و این طرز سخن گفتن در
قرآن کریم شایع است.»
در صورت نزول باران شدید، محصول باغ تپه دو برابر می شود.
•... کمثل جنة بربوة اصابها وابل فـاتت اکلها ضعفین..(و مَثَل (صدقات) كسانى كه اموال خويش را براى طلب خشنودى خدا و
استوارى روحشان انفاق مى‌كنند، همچون مَثَل باغى است كه بر فراز پشته‌اى قرار دارد (كه اگر) رگبارى بر آن برسد، دو چندان
محصول برآورد، و اگر رگبارى هم بر آن نرسد، بارانِ ريزى (براى آن بس است)، و خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد بيناست.)
«وابل» به معنای باران شدید است.
کوهها در آستانه
قیامت، تبدیل به
تپه شنی می شوند.
•یوم ترجف الارض والجبال وکانت الجبال کثیبا مهیلا (روزى كه
زمین و كوهها به لرزه درآيند و كوهها به سان
ریگ روان گردند.)
«کثیب» به معنای شن متراکم است.
«پس از آن به شرح روزى مى‌پردازد كه اين عذاب‌ها در آن ظاهر مى‌شوند، مى‌فرمايد: «اين در روزى خواهد بود كه زمين و كوهها سخت به
لرزه در مى‌آيد و چنان كوهها در هم كوبيده مى‌شوند كه به شكل توده‌هائى از رمل و
شن نرم در مى‌آيد»....بنابر اين معنى، كوهها در
قیامت آن چنان از هم متلاشى مى‌شوند كه به صورت شن‌هاى نرمى در مى‌آيند كه اگر پا روى آن بگذارند فرو مى‌رود.
درباره سرنوشت كوهها در آستانه قيامت، قرآن تعبيرات مختلفى دارد كه همگى حكايت از نابودى و تبديل آنها به خاك‌هاى نرم مى‌كند. »
در صورت نزول
باران درشت و ریز، زمین های تپه ای ثمر می دهند.
•... کمثل جنة بربوة اصابها وابل فـاتت اکلها ضعفین فان لم یصبها وابل فطـل..(و مَثَل (صدقات) كسانى كه اموال خويش را براى طلب خشنودى خدا و
استوارى روحشان انفاق مى‌كنند، همچون مَثَل باغى است كه بر فراز پشته‌اى قرار دارد (كه اگر) رگبارى بر آن برسد، دو چندان محصول برآورد، و اگر رگبارى هم بر آن نرسد، بارانِ ريزى (براى آن بس است)، و خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد بيناست.)
تپه یا مناطق مرتفع زمین، دارای ارزشی برتر برای سکونت هستند.
حضرت عیسی علیه‌السّلام و مادرش
مریم علیهاالسّلام در تپه‌ای دارای آرامش و آب جاری سکونت داشتند.
•وجعلنا ابن مریم وامه ءایة وءاوینـهما الی ربوة ذات قرار و معین (و پسر مريم و مادرش را نشانه‌اى گردانيديم و آن دو را در سرزمين بلندى كه جاى زيست و (داراى)
آب زلال بود جاى داديم .) برداشت یاد شده بر اساس سیاق است که در مقام
امتنان بر مریم و عیسی علیهما السلام می‌باشد.
علامه طباطبایی در ذیل آیه شریفه می فرمایند: «قبلا در داستان
مسیح علیه‌السّلام گذشت که مقصود از آیت، همان
ولادت خارق العاده آن جناب است، و چون این آیت، قائم به مسیح و مریم علیه‌السّلام بوده لذا هر دو را به عنوان یک آیت شمرده است.
کلمه ((آوینا)) از مصدر ((ایواء)) و ایواء که باب افعال است، از ((اوی) ) است که در اصل به معنای بازگشت بوده، سپس در بازگشت
انسان به خانه و
مسکن استعمال شد. و جمله ((آواه الی مکان کذا)) به معنای این است که او را در فلان مکان جای داد، و کلمه ((ربوه)) به معنای مکان و بلند و هموار و وسیع است، و کلمه ((معین)) به معنای
آب جاری است.
ومعنای آیه این است که ما
عیسی بن مریم و مادرش را آیتی قرار دادیم که دلالت بر ربوبیت ما می‌کند، و ما آن دو را در مکانی مرتفع، و هموار، و وسیع جای دادیم که در آن آبی جاری هست. »
قوم عاد، برای فرار از
عذاب پروردگار، کاخ های بلند بر فراز تپه ها می ساختند.
•اتبنون بکل ریع ءایة تعبثون (آيا بر هر تپه‌اى بنايى مى‌سازيد كه (در آن) دست به بيهوده‌كارى زنيد.)
«ریع» به معنای مکان بلندی است که از دور معلوم است.
«واژه «ریع» در اصل به معنی
مکان مرتفع است و «تعبثون» از ماده «عبث» به معنی کاری است که هدف صحیح در آن تعقیب نمی‌شود، و با توجه به واژه «آیه» که به معنی نشانه است روشن می‌شود که این
قوم متمکن و ثروتمند، برای خودنمائی و تفاخر بر دیگران، بناهائی بر نقاط مرتفع کوهها و تپه‌ها، (همچون
برج و مانند آن) می‌ساختند که، هیچ هدف صحیحی برای آن نبود جز این که:
توجه دیگران را به آن جلب کنند، و
قدرت و نیروی خود را به رخ سایرین بکشند.
و این که: بعضی از مفسران گفته‌اند: منظور از این سخن، کلبه هائی بوده که بر فراز بلندی‌ها می‌ساختند و مرکز
لهو ، لعب، هوسرانی و
عیاشی بوده- همان گونه که در عصر ما در میان طاغوتیان مرسوم است- بعید به نظر می‌رسد؛ زیرا با کلمه «آیة» و «عبث» سازگار نیست.
این احتمال را نیز بعضی از مفسران داده‌اند که: قوم عاد، این ساختمان‌ها را مشرف بر جاده‌ها می‌ساختند، تا از فراز آن به
استهزاء ، و
مسخره راهروان بپردازند ولی، از این سه
تفسیر ، تفسیر اول صحیح تر به نظر می‌رسد. »
هود علیه‌السّلام به خاطر ساختن کاخها و قصرهای بی فایده و بازیگرانه بر روی تپه‌ها،
قوم عاد را سرزنش می کرد.
•و تتخذون مصانع لعلکم تخلدون (و كاخهاى
استوار مى‌گيريد به اميد آنكه جاودانه بمانيد.)
«مصانع» به معنای کاخها و دژهای محکم است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تپه ».
