تَهْتَزُّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَهْتَزُّ:
(رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا) تَهْتَزُّ: اصولا
«اهتزاز» كه ريشه اصلى آن
«هز» است به معنى «به حركت درآمدن و جنبيدن» است.
به موردی از کاربرد
تَهْتَزُّ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ أَلْقِ عَصَاكَ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّى مُدْبِرًا وَ لَمْ يُعَقِّبْ يَا مُوسَى لَا تَخَفْ إِنِّي لَا يَخَافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ) (و عصايت را بيفكن!- هنگامى كه
موسی به آن نگاه كرد، ديد با
سرعت همچون مارى به هر سو مى‌دود، ترسيد و پشت كرد و گريخت و حتى به
پشت سر خود نگاه نكرد- اى موسى! نترس، كه
پیامبران در نزد من نمى‌ترسند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه تهتز از
اهتزاز است، كه به معناى تحريک به شدت است و جان به معناى مار كوچكى است كه به سرعت مى‌دود و مدبرا از إدبار است كه خلاف
اقبال را معنا مى‌دهد و يعقب از تعقيب است كه به معناى حمله بعد از فرار است يعنى كسى كه دشمن را تعقيب مى‌كند اگر دشمن فرار كرد و دوباره حمله كرد او هم حمله كند.
در آيه، حذف و ايجازى به كار رفته، كه فا ى فصيحه از آن خبر مى‌دهد، چون بعد از آن‌كه فرمود: عصايت را بينداز، به دنبالش فرمود: پس همين كه ديد به شدت به حركت در آمد و از كلمه پس همين كه فهميده مى‌شود كه تقدير كلام چنين بوده: عصايت را بينداز، پس همين كه عصايش را افكند و ناگهان به صورت اژدهايى آشكار شده درآمد كه داشت به شدت حركت مى‌كرد و مثل يک مار كوچک جست و خيز مى‌كرد- چون آن را بديد كه به شدت حركت مى‌كند- رو به عقب فرار كرد.
و آيه مورد بحث در مورد جنبيدن و حركت سريع عصاى موسى (علیه‌السلام) است، آنجا كه
خداوند به موسى فرمود:
«عصاى خود را بيفكن (موسى عصايش را افكند) هنگامى كه موسى نظر به آن كرد، ديد با سرعت همچون مارهاى كوچک به هرسو مى‌دود و حركت مى‌كند، او ترسيد و به عقب برگشت و حتى پشت‌سر خود را نگاه نكرد»
اين احتمال نيز وجود دارد كه عصا در آغاز كار تبديل به مار كوچكى شد و در مراحل بعد تبديل به اژدهايى عظيم شده است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تَهْتَزُّ»، ج۴، ص۵۸۸.
