تقدیم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

پیش انداختن را تقدیم گویند و از آن به مناسبت در بابهایی نظیر طهارت، صلات و حج سخن گفته شده است؛ در ذیل به حکم تکلیفی و وضعی تقدیم پرداخته می‌شود.

---

تقدیم یا واجب است یا حرام یا مستحب و یا مباح.

۱.۱ - تقدیم واجب

اگر عمداً نماز عصر را بر ظهر یا عشا را بر مغرب مقدم بدارد، آنچه را که مقدم داشته باطل است؛ چه در وقت مختص باشد یا مشترک. و اگر سهواً مقدم بدارد و بعد از تمام شدن آن متوجه شود، نمازی را که مقدم داشته صحیح است و باید پس از آن، نماز اول را بخواند. و اگر در اثنای نماز متوجه شود باید نیّت خود را به نماز سابق (اول) عدول دهد، مگر آن‌که جای عدول باقی نمانده باشد، مثل آن‌که نماز عشا را مقدم بدارد و بعد از وارد شدن در رکوع رکعت چهارم متوجه شود، که (در این صورت) دیگر جای عدول نیست و بلکه صحت آن خالی از قوت نمی‌باشد؛ اگرچه احتیاط (مستحب) در این صورت آن است که بعد ا تمام کردن آن و خواندن نماز مغرب، نماز عشا را دوباره بخواند. بنابراین در اعمالی که باید به ترتیب انجام گیرد، تقدیم عمل پیشین واجب است، مانند تقدیم نماز ظهر بر عصر و نماز مغرب بر عشا،مگر در ضیق وقت؛ به‌گونه‌ای که تنها به مقدار خواندن نماز عصر یا عشا وقت باقی باشد. در این صورت نماز عصر بر ظهر و عشا بر مغرب مقدّم می‌شود.
در کارهای نماز، ترتیب واجب است، بنابراین واجب است مقدّم داشتن تکبیرة الاحرام بر قرائت، و حمد بر سوره، و سوره بر رکوع، و رکوع بر سجده، و به همین منوال، پس کسی که نماز بخواند در حالی که چیز مقدم را عمداً عقب‌تر بیندازد و یا بر عکس، نمازش باطل است و همچنین است اگر سهواً رکنی را بر رکن دیگر مقدّم بدارد، اما اگر سهواً رکنی را بر چیزی که رکن نیست مقدّم نماید، مانند آن‌که قبل از قرائت رکوع نماید، اشکالی ندارد و باید نمازش را ادامه دهد و همچنین است اگر سهواً چیزی را که رکن نیست، بر رکن مقدّم نماید، مثل آن‌که تشهد را قبل از دو سجده بخواند اشکالی ندارد، لکن اگر تدارک آن ممکن باشد (و رکن زیاد نشود) باید برگردد به طوری که ترتیب حاصل شود و نمازش صحیح است، چنان که اگر سهواً کاری را که رکن نیست بر غیر رکن مقدّم نماید اشکالی ندارد، پس در این صورت هم اگر ممکن باشد برمی‌گردد به طوری که ترتیب را تحصیل کند و نمازش صحیح است.
رعایت ترتیب بین افعال نماز، واجب است؛ از این‌رو، تکبیرة الإحرام بر قرائت، قرائت بر رکوع و رکوع بر سجود مقدّم می‌شود.
اگر هم‌زمان، چند نماز بر انسان واجب شود ـ مانند نماز واجب یومیّه و نماز میّت و نماز آیات ـ نمازی که وقتش تنگ است مقدّم می‌شود و اگر در دَوَران بین نماز یومیّه و آیات، وقت هر دو تنگ باشد، تقدیم نماز یومیّه واجب است.

۱.۲ - تقدیم حرام

در اعمالی که رعایت ترتیب بین آنها واجب است، تقدیم عمل بعدی بر عمل پیشین به عمد و به قصد تشریح حرام است، مانند تقدیم نماز عصر بر ظهر یا عشا بر مغرب.

۱.۳ - تقدیم مستحب

تقدیم پای راست بر پای چپ هنگام ورود به مسجد و عکس آن، زمان خروج از مسجدو تقدیم پای چپ بر پای راست هنگام ورود به مستراح و عکس آن، در وقت خروج از مستراح، مستحب است.

۱.۴ - تقدیم مباح

تقدیم نماز شب بر نیمه شب برای معذور، مانند مسافر، پیر و بیمارو تقدیم غسل جمعه بر روز جمعه و انجام دادن آن در روز پنجشنبه یا شب جمعه به سبب ترس از دست نیافتن به آب در روز جمعهجایز است.

---

تقدیم عملی که باید مؤخّر شود گاه تنها مشمول حکم تکلیفی یعنی حرمت است و حکم وضعی ندارد، مانند تقدیم ذبح بر رمی در روز عید قربان برای حاجی ـ بنابر قول به وجوب ترتیب بین اعمال روز عید ـ که این عمل اگر به عمد انجام گیرد حرام است؛ لیکن موجب بطلان نمی‌شود.
و گاه علاوه بر حکم تکلیفی، حکم وضعی نیز بر آن مترتّب است، مانند تقدیم نماز عصر بر ظهر و عشا بر مغرب که در صورت ارتکاب عمدی، نماز باطل خواهد بود.
در تقدیم سهوی نیز بنابر قول مشهور در صورت وقوع آن در وقت اختصاصی نماز ظهر یا مغرب، نماز باطل است؛ امّا وقوع آن در وقت مشترک در صورتی که نمازگزار پس از پایان نماز متذکّر شود، نماز صحیح خواهد بود و چنانچه در اثنا متذکّر گردد نیّت خود را به نمازی که باید مقدّم می‌داشته برمی‌گرداند، مگر اینکه امکان عدول نباشد، مثل آنکه پس از رکوع رکعتِ چهارمِ نمازِ عشا متوجّه شود نماز مغرب را نخوانده است.
در صحّت و بطلان نماز عشا در این فرض اختلاف است.
عدم رعایت ترتیب در افعال نماز اگر عمدی باشد موجب بطلان نماز خواهد شد و اگر سهوی باشد تنها در ارکان نماز مانند تقدیم سجود بر رکوع، نماز را باطل می‌کند.

---