• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تشبّه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تشبّه یعنی شبیه و همسان دیگرى شدن در نحوه رفتار یا پوشش.



تشبّه عبارت است از اینکه شخصى در نحوه رفتار یا پوششى که- به لحاظ جنسیت، دین و یا غیر آن- نشانه و مشخّصه طایفه‏اى از انسانها به شمار مى‏رود، همانند آنان گردد مانند پوشیدن لباس زن توسط مرد و عکس آن و آویختن صلیب به گردن توسط مسلمان. از این عنوان در بابهاى مختلف همچون صلات، حج، جهاد، تجارت و اطعمه و اشربه به مناسبت سخن رفته است.


برخى انواع تشبّه، حرام، برخى مکروه و برخى دیگر مستحب است.


تشبّه مسلمان به کفار در استفاده از نشانه‏هاى ویژه مذهبى آنان که از شعائرشان محسوب مى‏گردد، همچون صلیب حرام است.
[۱] شرائع الإسلام ج۲، ص۲۶۳.    
[۲] تذکرة الفقهاء (ق)ج ۲، ص۳۷۹.

تشبّه هریک از مرد و زن به دیگرى در رفتار جنسى به معناى تخنث و تذکر حرام بلکه از گناهان کبیره است؛ لیکن تشبّه هریک از آن دو به دیگرى در پوشش و غیر آن از هیئتها، مانند برداشتن زیر ابروها و آرایش صورت و رها کردن موى سر بسان زنان، از حیث حرمت و کراهت مورد اختلاف است. برخى مطلق تشبّه،
[۳] حاشیة المکاسب (یزدی)ج۱، ص۱۷.    
برخى تشبّه در لباس
[۴] مستمسک العروةج۵، ص۳۹۴-۳۹۵.    
و برخى دیگر، تشبّه توأم با اتخاذ آن به عنوان زی خود- نه به قصد دیگر
[۵] مصباح الفقاهة ۱/ ۲۰۹- ۲۱۰.
مانند اظهار حزن و اقامه تعزیه- را حرام دانسته‏اند.
[۶] العروة الوثقی (و حواشی) (ج) ج۲، ص۶۵۱.    



تشبّه مسلمان به کفّار در لباس مکروه است.
از جمله مصادیق این نوع تشبّه که در فقه از آن یاد شده عبارت است از: بر سر گذاشتن برطله
[۷] الدروس الشرعیةج۱، ص۱۵۲.    
(نوعى کلاه ویژه یهودیان) و بستن کمر به چیزى شبیه زنار (کمربندى که مسیحیان در گذشته به کمر مى‏بستند و امروزه کشیشان، آن‏ را به گردن مى‏آویزند
[۸] منتهی المطلب ج۴، ص۲۴۸.    
برخى احتیاط را در ترک این نوع تشبّه دانسته‏اند.
[۹] دلیل الناسک (حکیم) ص۴۸۸    
[۱۰] کلمة التقوى ج۳، ص۴۹۷.
بلكه برخى قائل به حرمت آن شده‏اند.
[۱۱] وسائل الشیعه ج۵، ص۲۶.    
تشبّه به کفار در رفتار- كه در ظاهر به آنان شباهت پيدا مى‏كند هرچند انگيزه فاعل، اين تشابه نباشد- مکروه است؛ بدين جهت در روايات از نمازگزاردن در جايى كه آتش افروخته مى‏شود مانند آشپزخانه- به جهت تشبّه به عمل مجوسیان
[۱۲] جواهر الکلام ج۸، ص۳۶۷.    
- و نيز پيش روى انسان یا مقابل عکس ذی روح- به جهت شباهت پیدا کردن به عمل بت پرستان و غیر آن- نهی شده است.
[۱۳] المهذب البارع ج۱، ص۳۹۷.    
[۱۴] جامع المقاصد ج۲، ص۱۳۸    
[۱۵] منتهی المطلب ج۴، ص۳۴۱.    

تشبّه به متکبران در رفتار، به نهادن یک پا بر ران پاى دیگر هنگام نشستن و تکیه دادن در حال غذا خوردن و نیز تشبّه کهنسالان به جوانان در رفتار، مکروه است.
[۱۶] کشف الغطاء ج۳ ،ص۳۶.
همچنین تشبّه کنیز به زن آزاد در پوشاندن سر خود در نماز بنابر مشهور کراهت دارد.
[۱۷] الحدائق الناضرةج۷، ص۱۸-۱۹.    



تشبّه به معصومان علیهم السّلام و اولیای الهی در رفتار و افعال، امرى مستحب و ممدوح است؛ ازاین‏ رو پوشیدن لباس سفید به جهت شباهت پیدا کردن به پیامبران، مستحب است.
[۱۸] کشف الغطاء ج۳، ص۳۷.
مستحب است حاجی در حج تمتع بعد از تقصیر به جهت تشبّه به محرم، از محرّمات احرام، مانند لباس دوخته و غیر آن اجتناب کند. براى اهل مکه نیز در ایام حج، تشبّه به محرمان استحباب دارد.
[۱۹] جواهر الکلام ج۲۰، ص۴۵۷-۴۵۸.    



سزاوار است امام علیه السّلام هنگام انعقاد پیمان ذمه با اهل کتاب با آنان شرط کند که در پوشش، مرکب، موی سر و کنیه به مسلمانان تشبّه پیدا نکنند و در مظاهر یاد شده به‏گونه‏اى باشند که از مسلمانان باز شناخته شوند.
[۲۰] جواهر الکلام ج۲۱، ص۲۷۲.    


 
۱. ↑ شرائع الإسلام ج۲، ص۲۶۳.    
۲. ↑ تذکرة الفقهاء (ق)ج ۲، ص۳۷۹.
۳. ↑ حاشیة المکاسب (یزدی)ج۱، ص۱۷.    
۴. ↑ مستمسک العروةج۵، ص۳۹۴-۳۹۵.    
۵. ↑ مصباح الفقاهة ۱/ ۲۰۹- ۲۱۰.
۶. ↑ العروة الوثقی (و حواشی) (ج) ج۲، ص۶۵۱.    
۷. ↑ الدروس الشرعیةج۱، ص۱۵۲.    
۸. ↑ منتهی المطلب ج۴، ص۲۴۸.    
۹. ↑ دلیل الناسک (حکیم) ص۴۸۸    
۱۰. ↑ کلمة التقوى ج۳، ص۴۹۷.
۱۱. ↑ وسائل الشیعه ج۵، ص۲۶.    
۱۲. ↑ جواهر الکلام ج۸، ص۳۶۷.    
۱۳. ↑ المهذب البارع ج۱، ص۳۹۷.    
۱۴. ↑ جامع المقاصد ج۲، ص۱۳۸    
۱۵. ↑ منتهی المطلب ج۴، ص۳۴۱.    
۱۶. ↑ کشف الغطاء ج۳ ،ص۳۶.
۱۷. ↑ الحدائق الناضرةج۷، ص۱۸-۱۹.    
۱۸. ↑ کشف الغطاء ج۳، ص۳۷.
۱۹. ↑ جواهر الکلام ج۲۰، ص۴۵۷-۴۵۸.    
۲۰. ↑ جواهر الکلام ج۲۱، ص۲۷۲.    


فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۸۵.    


رده‌های این صفحه : احکام پوشش | فقه
جعبه ابزار