تحلل (فرهنگ‌فقه‌مطابق‌مذهب‌اهل‌بیت)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَحَلُّل به معنی بیرون آمدن از
احرام است.
با
احرام حج یا
عمره اموری بر شخص
حرام می‌شود که با تحلّل،
حلال می‌گردد. و به بیان دقیق‌تر
حرمت آن‌ها از حیث
احرام برداشته می‌شود زیرا بعض
محرمات احرام همانند صيد كردن در
حرم حرام است براى همه‌كس چه
مُحرم و چه
مُحل. از این عنوان در باب حج سخن رفته است.
تحلّل یا از
احرام حج است یا عمره و در هر دو صورت، یا پس از اتمام
مناسک صورت می‌گیرد و یا پس از حصول
صدّ یا
احصار که مانع از اتمام مناسک می‌گردد.
تحلّل از
احرام حج تمتّع در سه مرحله کامل می‌شود:
۱. بعد از
حلق(
تراشیدن)یا
تقصیر بنابر قول
مشهور، همه
محرّمات احرام ـ جز
زن و بوی خوش ـ بر
حاجی حلال می‌شود.
برخی
قدما تحلّل در این مرحله را بعد از
رمی جمره عقبه در
روز عید قربان دانسته‌اند.
بنابر قول مشهور در
حج قران و
حج افراد با حلق یا تقصیر، بوی خوش نیز حلال می‌شود.
۲. بعد از
طواف زیارت و
سعی، بنابر قول مشهور، برای متمتّع، بوی خوش نیز حلال می‌شود.
۳. بعد از
طواف نساء و
نماز آن، آخرین
حرامِ ناشی از
احرام یعنی زن نیز حلال می‌شود. بنابر تصریح بسیاری از فقها انجام دادن طواف نساء برای زن حج گزار نیز ـ جهت حلال شدن مرد بر وی ـ
شرط است؛
لیکن برخی آن را محل اشکال قرار داده‌اند.
امام خمینی درباره حلال شدن هر‌آنچه (غیر زن و بوی خوش) که به سبب
احرام حج بر
محرم حرام گشته است در
تحریرالوسیله می‌فرمایند: «یحلّ
للمحرم بعد الرمی و الذبح و الحلق او التقصیر کلّ ما
حرم علیه
بالاحرام الا النساء و الطیب، و لا یبعد حلّیة الصید ایضاً، نعم
یحرم الصید فی
الحرم للمُحرم و غیره لاحترامه.»
پس در مرحله اول «بعد از آنکه
محرمی که وظیفه‌اش سر تراشیدن بود سر تراشید، یا تقصیر کردن بود تقصیر کرد
حلال می‌شود بر او تمام چیزهایی که
حرام شده به واسطه
احرام حج، مگر زن و
بوی خوش، و اما
صید از دو جهت
حرمت داشت: یکی آنکه در
حرم صید جایز نیست نه برای
مُحرم و نه برای غیر
مُحرم و این
حرمت باقی است، دوم آنکه بر خصوص
مُحرم نیز صید
جایز نیست چه در
حرم باشد یا غیر
حرم و بعید نیست که به واسطه حلق یا تقصیر از جهت دوم
حرمت برداشته شود، پس جایز است از برای او صید در
خارج حرم.»
و دوم «بعد از به‌جا آوردن طواف زیارت و نماز آن و
سعی بین
صفا و مروه به تفصیلی که گذشت، حلال می‌شود بر او بوی خوش، ولی زن بر او
حرام است.»
و در مرحله سوم «بعد از به‌جا آوردن طواف نساء و نماز آنکه در کیفیت مثل طواف و نماز عمره است... حلال می‌شود بر او زن نیز، پس بعد از این سه عمل همه‌چیز که به
احرام حرام شده بود حلال می‌شود، و اما صید کردن در
حرم حرام است برای همه‌کس چه
مُحرم و چه مُحل.»
البته «کسانی که به واسطه
عذر مثل پیری و خوف
حیض، طواف زیارت و طواف نساء را مقدم داشتند، بوی خوش و زن بر آن‌ها حلال نمی‌شود، و تمام
محرّمات بعد از تقصیر یا حلق حلال خواهد شد.»
تحلّل از
احرام عمره مفرده در دو مرحله صورت می‌گیرد: ۱. بعد از حلق یا تقصیر، همه
محرّمات احرام جز زن حلال می‌شود. ۲. بعد از طواف نساء و نماز آن، زن نیز حلال می‌گردد.
بنابر قول مشهور با
قربانی کردن در محل
صدّ، مصدود از
احرام خارج گشته و همه
محرّمات حتّی زن بر او حلال می‌شود.
برخی قائل به سقوط قربانی از مصدود و حصول تحلّل به مجرّد صدّ شده‌اند.
بنابر قول نخست، در اینکه هنگام قربانی،
نیت تحلّل لازم است یا نه و نیز علاوه بر قربانی، حلق یا تقصیر نیز در حصول تحلّل شرط است یا نه اختلاف می‌باشد.
مَحصور با قربانی کردن و سپس تقصیر، از
احرام خارج شده و همه
محرّمات جز زن بر او حلال می‌گردد.
حلیت زن منوط به انجام دادن حج در
سال آینده است مگر آنکه حج وی استحبابی باشد. در این صورت ـ بنابر قول مشهور ـ با گرفتن
نایب و انجام دادن طواف نساء از طرف محصور، زن نیز بر او حلال می‌گردد.
مستحب است
مُحرم با خدای خود شرط کند که چنانچه برای او مانعی از اتمام حج ـ همچون
دشمن یا
بیماری ـ پیش آید، او را از
احرام خارج سازد.
در ثمره این
اشتراط چند نظر ذکر شده است، از جمله:
۱. سقوط قربانی از مصدود و محصور و
خروج از
احرام به مجرّد صدّ یا
احصار.
۲.
جواز تعجیل در تحلّل در فرض احصار، بدون آنکه منتظر رسیدن قربانی به قربانگاه باشد. در فرض صدّ، تعجیل مطلقا جایز است؛ چه شرط بکند و چه نکند.
۳. سقوط حج در سال آینده برای متمتّع.
۴. مجرّد حصول
ثواب.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۷۶ - ۳۷۷ • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
