• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اَرْتَماء (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: رمی (مفردات‌قرآن)، رمی.


اَرْتَماء (به فتح الف و سکون راء و فتح تاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای مطاوعه و قبول رمى است.
رَمْيَة (به فتح راء و سکون میم و فتح یاء) به معنی صيد و تير انداخته شده است.
مَرْمى (به فتح میم و سکون راء) یعنی تیر، آن‌چه که انداخته مى‌شود.
مَرامی (به فتح میم) جمع آن است.
رَمْی (به فتح راء و سکون میم) یعنی تكه‌هاى ابر و ابرى را گويند كه داراى دانه‌هاى درشت باران است.
اَرْميه (به فتح الف و سکون راء) جمع آن است.



اَرْتَما به معنای مطاوعه و قبول رمى است.
رَمْيَة به معنی صيد و تير انداخته شده است.
مَرْمى یعنی تیر، آن‌چه که انداخته مى‌شود.
مَرامی جمع آن است.
رَمْی یعنی تكه‌هاى ابر و ابرى را گويند كه داراى دانه‌هاى درشت باران است.
اَرْميه جمع آن است.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۹۰

امام علی (علیه‌السلام) درباره حق تعالى فرموده: «هُوَ الْقادِرُ الَّذي إِذا ارْتَمَتِ الاَوْهامُ لِتُدْرِكَ مُنْقَطَعَ قُدْرَتِهِ... فَرَجَعَتْ» يعنى: «او همان قادرى است كه چون افكار و اوهام يكديگر را زدند و مزاحمت كردند تا انتهاى قدرت او را درک كند، برگشته‌اند.» (شرح‌های خطبه: ) «ارتمى» در اينجا به معنى ترامى و انداختن تير به يكديگر است، «ارتماء اوهام» يعنى تزاحم به يكديگر.

۲.۲ - نامه ۲۸

خطاب به معاویه مى‌نويسد: «وَ لَوْ لا ما نَهى اللهُ عَنْهُ مِنْ تَزْكيَةِ الْمَرْءِ نَفْسَهُ لَذَكَرَ ذاكِرٌ فَضائِلَ جَمَّةً... فَدَعْ عَنْكَ مَنْ مالَتْ بِه الرَّميَّةُ» یعنی: «اگر خدا از ستودن آدمى نفس خود را نهى نكرده بود گوينده‌اى فضائل زيادى نقل مى‌كرد (منظور خود حضرت است) بگذار از خود كسى را كه شكار او را منحرف كرده است.» (شرح‌های نامه: ) مثلى است نسبت به كسی كه مقصدش از دست رفته و در طلبش وامانده است.

۲.۳ - خطبه ۱۲۷

درباره خوارج فرموده: «ثُمَّ أَنْتُمْ شِرارُ النّاسِ، وَ مَنْ رَمى بِهِ الشَّيْطانُ مَراميَهُ، وَ ضَرَبَ بِهِ تيهَهُ» یعنی: «بعد شما بدكاران مردم هستيد و كسى هستيد كه شیطان تيرهاى خود را به طرف او انداخته و او را در وادى ضلالت خود قرار داده است.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۴ - خطبه ۲۵

آن حضرت در مذمت ياران خود فرمود: «أَما وَ اللهِ لَوَدِدْتُ أَنَّ لي بِكُمْ أَلفَ فارِس مِنْ بَني فِراسِ بْنِ غَنْم. هُنالِكَ، لَوْ دَعَوْتَ، أَتاكَ مِنْهُمْ فَوارِسُ مِثْلُ أَرْميَةِ الحَميم» يعنى: «به خدا دوست دارم ای كاش به جاى شما هزار سوار از قبيله بنى فراس داشتم، كه اگر آن‌ها را دعوت به جنگ كنى سوارانى مانند باران‌هاى تابستانى به طرف تو مى‌آيند.» (شرح‌های خطبه: ) «ارمية الحميم» يعنى ابرهاى هواى گرم، كه آن‌ها به شدت و به سرعت باران درشت مى‌ريزند، فدايت شوم اى مولا چه خوب خودت را با اين سخنان معرفى كرده‌اى.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۱-۴۷۲.    
۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۹۵.    
۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۲-۱۸۳، خطبه ۹۰.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۶۱، خطبه ۸۹.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۲۵-۱۲۶، خطبه ۹۱.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۸۱، خطبه ۹۱.    
۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۹۳.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۰۹-۷۱۱.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۴، ص۴۴-۴۶.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۲۵.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۴۰۷.    
۱۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۲۰، نامه ۲۸.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۳۵-۳۶، نامه ۲۸.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۸۶، نامه ۲۸.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۰۵، نامه ۲۸.    
۱۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۴۵.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۵۷-۷۵۸.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۹، ص۳۹۶-۳۹۷.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۸۷.    
۲۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۱۸۲.    
۲۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۸۶-۲۸۷، خطبه ۱۲۷.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۱، خطبه ۱۲۵.    
۲۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۸۴، خطبه ۱۲۷.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۵، خطبه ۱۲۷.    
۲۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴۲.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴۶.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۵، ص۳۲۸.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۰۲.    
۲۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۱۲.    
۳۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۴، خطبه ۲۵.    
۳۱. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۶۱، خطبه ۲۵.    
۳۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۶۷، خطبه ۲۵.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۱، خطبه ۲۵.    
۳۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۶.    
۳۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۹.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۲، ص۹۹.    
۳۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۶۲.    
۳۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ص۳۳۳.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ارتماء»، ج۱، ص۴۷۱-۴۷۲.    






جعبه ابزار