• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

امنیت در قرآن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



امنیت مصدر جعلی از ریشه «ا م ن» به معنای در امان بودن، ایمنی و آسودگی
[۱] تاج العروس، ج ۱۸، ص ۲۳، «امن».
[۲] لغت نامه، ج ۳، ص ۳۳۷۶.
[۳] فرهنگ فارسی، ج ۱، ص ۳۵۴، «امنیت»
و از بین رفتن هراس و نگرانی است.
[۴] مفردات، ص ۹۰، «امن»




کاربرد وصفی آن در مواردی مانند «البَلَدِ الاَمینِ» و «قَریَة کانَت ءامِنَةً» به معنای مطمئن، آرام و آسوده‌خاطر است.
[۷] نثر طوبی، ج ۱، ص ۴۰، «امن»



در اصطلاح سیاسی و حقوقی به حالت فراغت از هرگونه تهدید یا حمله و نیز به آمادگی برای رویارویی با هر تهدید و حمله امنیت گفته می‌شود.


و به صورت امنیت فردی، اجتماعی، ملی و بین المللی کاربرد یافته است.

۳.۱ - فردی

امنیت فردی حالتی است که در آن، فرد فارغ از ترس آسیب رسیدن به جان یا مال یا آبروی خود یا از دست دادن آن زندگی کند.

۳.۲ - اجتماعی

امنیت اجتماعی نیز حالت فراغت همگانی از تهدیدی است که کردار غیر قانونی دولت یا دستگاهی یا گروهی یا فردی در تمامی یا بخشی از جامعه پدید آورد

۳.۳ - ملی

امنیت ملی حالتی است که ملتی فارغ از تهدیدِ از دست دادن همه یا بخشی از جمعیت، دارایی یا خاک خود به سر برد و در امنیت بین المللی قدرتها در حالت تعادل و حفظ وضع موجودند و از دستیازی به قلمرو دیگران خودداری می‌کنند و در جهت حفظ صلح بین‌المللی کوششهای هماهنگی دارند و سازمانهای بین المللی ضامن آن به شمار می‌آیند
[۸] دانشنامه سیاسی، ص ۳۸ ۳۹، «امن»
نسبی بودن فقدان تهدید به عنوان مهم‌ترین عنصر امنیت، از این مفهومْ مقوله‌ای نسبی و دارای شدت و ضعف ساخته است.


از نظر قرآن امنیت مفهومی وسیع و فراگیر است و افزون بر موارد ایمنی از عذاب الهی در آخرت ، در دو سطح روانشناختی و جامعه شناختی قابل بررسی است.

۴.۱ - روانشناختی

در سطح نخست به آرامش روحی افراد و کسب مدارج معنوی آنان ارتباط می‌یابد که از حوزه اصطلاحی امنیت در علوم اجتماعی بیرون بوده و به موضوع آرامش و اضطراب در روانشناسی ارتباط دارد.

۴.۲ - جامعه شناسی

در سطح دیگر امنیت باگونه‌های فراوان خود ابعاد گوناگون زندگی فردی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را دربرمی‌گیرد و با اقتدار و انسجام و وحدت جامعه پیوند دارد این امنیت همه جانبه افزون بر ایجاد زمینه‌های پیشرفت و توسعه داخلی، امنیت خارجی جامعه را سبب می‌شود.


در قرآن‌کریم افزون بر واژه امن و مشتقات آن ؛ ؛ ؛ ازکلیدواژه‌هایی مانند سلم ، سلام، سکینه ، صلح و واژگانی در طرف مقابل امنیت مانند خوف ، رعب ، حزن و نیز آیات جهاد ؛ ، قصاص ؛ و حدود موضوع امنیت برداشت می‌شود، افزون بر این، آیات دیگری نیز در ترسیم حوزه معنایی امنیت نقش دارد که عبارت است از آیاتی که با بیان پاره‌ای احکام فقهی و اخلاقی، امنیت عقیده ، جان ؛ ، مال و آبروی ؛ انسانها را محترم شمرده و پیوند میان مؤمنان را بر پایه برادری ، صلح ، احسان و قسط و عدل دانسته است و بر آمادگی دفاعی مسلمانان و جهاد تأکید کرده و بر حرمت جنگ در مکان و زمانهای ویژه‌ای دلالت دارد.



نگاه قرآن به مفهوم سیاسی اجتماعی امنیت، بر پایه رویکرد هدایتی قرآن و در پیوند با بخشی از مفاهیم دینی است قرآن امنیت را نعمتی از سوی خداوند و فرجامی حتمی برای مؤمنان صالح
[۴۰] جامع‌البیان، مج ۱۰، ج ۱۸، ص ۲۱۱.
[۴۲] مجموعه آثار، ج ۲، ص ۴۵۷، «جامعه و تاریخ».

می‌داند:«وَعَدَ اللّهُ الَّذینَ ءامَنوا مِنکُم و عَمِلوا الصّلِحتِ:لَیُبَدِّلَنَّهُم مِن بَعدِ خَوفِهِم اَمنًا» و نبودن امنیت را وسیله‌ای برای امتحان یا به سبب کفران نعمتهای خدا معرفی می‌کند.
[۴۵] راهنما، ج ۹، ص ۵۵۷



مؤلفه‌های برپایی امنیت در حوزه داخلی جامعه اسلامی و روابط خارجی آن عبارت است از عقیده مشترک بر محور ایمان به خدا
[۴۷] جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۶۹۱.
[۴۸] جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۶۸۹.
، پاره‌ای احکام فقهی و اخلاقی دین برای ساماندهی به روابط مسلمانان ، جهاد و آمادگی دفاعی مسلمانان و حضور حاکمان پایبند به آموزه‌های دینی
[۵۲] الابعاد السیاسیة لمفهوم الامن فی الاسلام، ص ۱۳۶
برپایی امنیت، زمینه ساز دستیابی به حق و روی‌آوری به بندگی خداست ؛ و از سوی دیگر رونق مسافرت و پدید آمدن رفاه اقتصادی را در پی دارد .؛


برخی مفسران آرامش روحی افراد و سلامتی خانواده‌ها را از آثار امنیت دانسته‌اند
[۶۰] فی ظلال القرآن، ج ۱، ص ۲۱۰
و نبودن امنیت را در جامعه، زمینه‌ساز رکود علمی، اظهار نشدن عقاید، بروز نارضایتی عمومی، چاپلوسی ، نفاق ، بی‌تفاوتی و بی‌اعتمادی به حاکمان دانسته‌اند.


توجه قرآن به امنیت در این گستره وسیع از آیات و نیز درخواست امنیت از سوی حضرت ابراهیم ؛ و تأکید بر حرمت جنگ در ماههای حرام و مکه و یادآوری بعضی اقوام بهره‌مند از نعمت امنیت مانند قوم سبأ و ارتباط بخش فراوانی از مباحث فقهی مانند حدود و دیات و جهاد و با مقوله امنیت، نشان از اهمیت امنیت در اسلام دارد و تأکید قرآن بر امنیت مکه و ماههای حرام، می‌تواند زمینه‌ای برای نهادینه شدن فرهنگ صلح و امنیت در جامعه اسلامی باشد.


۱. تاج العروس، ج ۱۸، ص ۲۳، «امن».
۲. لغت نامه، ج ۳، ص ۳۳۷۶.
۳. فرهنگ فارسی، ج ۱، ص ۳۵۴، «امنیت»
۴. مفردات، ص ۹۰، «امن»
۵. تین/سوره۹۵، آیه۳.    
۶. نحل/سوره۱۶، آیه۱۱۲.    
۷. نثر طوبی، ج ۱، ص ۴۰، «امن»
۸. دانشنامه سیاسی، ص ۳۸ ۳۹، «امن»
۹. نور/سوره۲۴، آیه۵۵.    
۱۰. دخان/سوره۴۴، آیه۵۱.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۱۹۶.    
۱۲. نحل/سوره۱۶، آیه۱۱۲.    
۱۳. بقره/سوره۲، آیه۲۰۸.    
۱۴. رعد/سوره۱۳، آیه۲۴.    
۱۵. توبه/سوره۹، آیه۲۶.    
۱۶. نساء/سوره۴، آیه۱۲۸.    
۱۷. بقره/سوره۲، آیه۱۱۲.    
۱۸. حشر/سوره۵۹، آیه۲.    
۱۹. بقره/سوره۲، آیه۳۸.    
۲۰. بقره/سوره۲، آیه۱۹۳.    
۲۱. نساء/سوره۴، آیه۹۱.    
۲۲. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۶.    
۲۳. بقره/سوره۲، آیه۱۷۹.    
۲۴. نور/سوره۲۴، آیه۴.    
۲۵. بقره/سوره۲، آیه۲۵۶.    
۲۶. مائده/سوره۵، آیه۳۲.    
۲۷. انعام/سوره۶، آیه۱۵۱.    
۲۸. مائده/سوره۵، آیه۳۸.    
۲۹. نساء/سوره۴، آیه۵۸.    
۳۰. حجرات/سوره۴۹، آیه۱۱ ۱۲.    
۳۱. حجرات/سوره۴۹، آیه۱۰.    
۳۲. حجرات/سوره۴۹، آیه۹.    
۳۳. نساء/سوره۴، آیه۳۶.    
۳۴. حجرات/سوره۴۹، آیه۹.    
۳۵. انفال/سوره۸، آیه۶.    
۳۶. نساء/سوره۴، آیه۸۴.    
۳۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۹۷.    
۳۸. توبه/سوره۹، آیه۳۶.    
۳۹. انفال/سوره۸، آیه۲۶.    
۴۰. جامع‌البیان، مج ۱۰، ج ۱۸، ص ۲۱۱.
۴۱. المیزان، ج ۱۵، ص ۱۵۵.    
۴۲. مجموعه آثار، ج ۲، ص ۴۵۷، «جامعه و تاریخ».
۴۳. نور/سوره۲۴، آیه۵۵.    
۴۴. بقره/سوره۲، آیه۵۵.    
۴۵. راهنما، ج ۹، ص ۵۵۷
۴۶. نحل/سوره۱۶، آیه۱۱۲.    
۴۷. جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۶۹۱.
۴۸. جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۶۸۹.
۴۹. انعام/سوره۶، آیه۸۲.    
۵۰. حجرات/سوره۴۹، آیه۹ ۱۲.    
۵۱. انفال/سوره۸، آیه۶.    
۵۲. الابعاد السیاسیة لمفهوم الامن فی الاسلام، ص ۱۳۶
۵۳. توبه/سوره۹، آیه۱۶.    
۵۴. نور/سوره۲۴، آیه۵۵.    
۵۵. قریش/سوره۱۰۶، آیه۳ ۴.    
۵۶. سبأ/سوره۳۴، آیه۱۸.    
۵۷. بقره/سوره۲، آیه۱۲۶.    
۵۸. نحل/سوره۱۶، آیه۱۱۲.    
۵۹. قصص/سوره۲۸، آیه۵۷.    
۶۰. فی ظلال القرآن، ج ۱، ص ۲۱۰
۶۱. تفسیر نمونه، ج ۱۰، ص ۸۴.    
۶۲. بقره/سوره۲، آیه۱۲۶.    
۶۳. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۳۵.    
۶۴. سبأ/سوره۳۴، آیه۱۸.    

دائرة المعارف قران کریم جلد چهارم، برگرفته از مقاله "امنیت ایمنی و آسودگی از تهدیدهای فردی و اجتماعی"    




جعبه ابزار