المقدمات الاساسیة فی علوم القرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«المقدمات الاساسیة فی علوم القرآن» نوشتاری است به زبان عربی که در زمینه
علوم قرآنی نگاشته شده است.
به گفته نویسنده(
عبد الله بن يوسف
الجديع) کتاب آنچه در این کتاب فراهم آمده است، مقدمات اساسی
علوم قرآنی به شمار می‌آید چراکه علوم قرآنی به معنای عام آن در انواع و اقسام معینی محدود نمی‌شود چراکه
قرآن کریم «تبیان کل شیئ» است. ازاین رو آنچه در این نوشتار آمده تنها معرفی مقدمات اصلی و اساسی‌ای است که هرفرد علاقمند به یادگیری و
فهم قرآن می‌بایست نسبت بدانها آشنایی داشته باشد نویسنده قبل از ورود به مباحث اصلی کتاب، ابتدا به تعریف «قرآن»،
اسماء قرآن ، تعریف
سوره و
آیه ، جاودانگی
اعجاز قرآن ، انواع
اعجاز در قرآن (
اعجاز لغوی ،
اعجاز اخباری ،
اعجاز تشریعی و
اعجاز علمی ) پرداخته و پس از آن طی شش مقدمه به موضوع اصلی کتاب می‌پردازد. در مقدمه اول به بحث از کیفیت
نزول قرآن ،
اسباب نزول ، نحوه شناخت
سور مکی از
سور مدنی ، اولین و آخرین سوره نازل شده بر
پیامبر و غیره می‌پردازد. مقدمه دوم به موضوع گردآوری قرآن،
ترتیب قرآن ،
رسم عثمانی اختصاص یافته است. مقدمه سوم به موضوع
تواتر نقل قرآن ، موضوع
قرائات و
ائمه قرائت پرداخته و مقدمه چهارم به معنای
نسخ و ثبوت و حکمت آن، شرایط ثبوت نسخ،
انواع نسخ در قرآن و شبهاتی که پیرامون نسخ مطرح شده می‌پردازد. در مقدمه پنجم به بیان معنای
تفسیر و حکم آن،
روشهای تفسیری و نقد و بررسی آنها و نیز
قواعد تفسیر پرداخته شده و مقدمه ششم به موضوع
تجوید ، فراگیری قرآن،
آداب تلاوت آن و غیره اختصاص یافته است.
کتاب حاضر مشتمل بر یک مقدمه از نویسنده، تمهید و مقدمات شش گانه‌ای است که ذیل هرمقدمه چند فصل و ذیل هرفصل مباحثی چند قرار گرفته است:
«القرآن و اعجازه» که به موضوعاتی چون: اسماء القرآن، تعریف السورة و الآیة، القرآن المعجزة الباقیة و انواع الاعجاز فی القرآن می‌پردازد.
«نزول القرآن» مشتمل بر پنج فصل ذیل می‌باشد:
الفصل الاول: کیفیة نزول القرآن.
الفصل الثانی: اسباب نزول القرآن.
الفصل الثالث: معرفة المکی و المدنی.
الفصل الرابع: اول ما نزل و آخر ما نزل.
الفصل الخامس: الاحرف السبعة.
«حفظ القرآن» سه فصل ذیل را دربر می‌گیرد:
الفصل الاول: جمع القرآن الفصل الثانی: ترتیب القرآن.
الفصل الثالث: الرسم العثمانی.
«نقل القرآن» دارای سه فصل است:
الفصل الاول: تواتر نقل القرآن.
الفصل الثانی: القرائات.
الفصل الثالث: ائمة القرائة.
«النسخ فی القرآن» دارای پنج فصل است:
الفصل الاول: معنی النسخ و ثبوته و حکمته.
الفصل الثانی: شروط ثبوت النسخ و ما یقع به و طریق معرفته.
الفصل الثالث: انواع النسخ فی القرآن.
الفصل الرابع: مسائل فی النسخ.
الفصل الخامس: شبهات حول النسخ و دحضها.
«تفسیر القرآن» پنج فصل ذیل را دربر می‌گیرد:
الفصل الاول: معنی التفسیر و حکمه.
الفصل الثانی: المنهج فی التفسیر.
الفصل الثالث: تاریخ التفسیر.
الفصل الرابع: نقد مناهج التفسیر.
الفصل الخامس: قواعد التفسیر.
«احکام قرائة القرآن» دارای سه فصل است:
الفصل الاول: تجوید تلاوة القرآن.
الفصل الثانی: اخذ القرآن و الاعتناء به.
الفصل الثالث: ادب تلاوة القرآن.
در انتهای کتاب «خاتمه»،
فهرست منابع کتاب و فهرست موضوعات آن آمده است. کتاب حاضر به قلم آقای عبدالله
بن یوسف
الجدیع و به
زبان عربی نگارش یافته و در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۵۶۶ صفحه برای بار سوم در سال ۱۴۲۷ ه/ ۲۰۰۶ م از سوی «مؤسسة الریات للطباعة و النشر و التوزیع» بیروت منتشر شده است.
نرم افزار مشکاة الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
