افاضة العوائد (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«افاضة العواید علی درر الفواید»، اثر حضرت آیة الله،
حاج سید محمد رضا گلپایگانی ، زعیم
حوزه علمیه قم و از چهره‌های درخشان
علما و مراجع بزرگ عصر حاضر (متوفای ۱۴۱۴ ق)، است که شرح و تعلیقه‌ای به
زبان عربی ، بر کتاب «درر الفواید»، اثر حاج
شیخ عبد الکریم حائری یزدی ، مؤسس حوزه علمیه
قم می‌باشد.
این کتاب، حاوی یک دوره کامل
علم اصول است. مؤلف، علاوه بر شرح و توضیح دیدگاه‌های اصولی استاد، به بیان نظریات اصولی خود نیز پرداخته است.
حضرت آیة الله گلپایگانی، در مقدمه کتاب، در باره انگیزه خود از نگارش کتاب، می‌فرماید:
«جمعی از طلاب فاضل از من درخواست نمودند تا کتاب «درر الفواید» را به ایشان
تدریس نمایم. این کتاب، نوشته مرحوم مغفور، شیخ و استاد ما، مؤسس حوزه علمیه قم، علامه فقیه و اصولی مشهور، آیة الله العظمی حاج شیخ عبد الکریم حائری یزدی رحمة‌الله‌علیه می‌باشد، من نیز درخواست آنان را پذیرفتم و آنچه را در زمان تدریس به ذهنم خطور می‌کرد، بر این کتاب حاشیه زدم.
بخش عمده این حواشی را در
زمان حیات حاج شیخ عبد الکریم حائری نگاشته‌ام و بخش آخر آن را بعد از وفات ایشان به نگارش درآورده‌ام.
من این حواشی را برای مراجعه خودم به هنگام نیاز نگاشتم، ولی عده‌ای از این جانب درخواست نمودند که آن را به چاپ برسانم، من نیز خواسته آنان را پذیرفتم و آن را در حاشیه کتاب «درر الفواید» قرار داده و نام آن را «افاضة العواید علی درر الفواید» نهادم».
آیة الله گلپایگانی، این کتاب را در
سال ۱۳۵۶ ق، در سن چهل سالگی و در اوج شهرت و پیشرفت علمی خود نگاشته است.
کتاب، دارای دو جلد است و در هر صفحه، نخست، بخشی از متن کتاب «
درر الفوائد » و در ذیل آن، تعلیقات و حواشی حضرت آیة الله گلپایگانی آمده که همان متن کتاب «افاضة العواید» است.
کتاب، با شرح و تعلیقه پیرامون تعریف علم اصول آغاز شده و با شرح و تعلیقه در اطراف تنبیه پنجم از تنبیهات بحث
تعادل و ترجیح پایان یافته است.
مؤلف، در جلد اول، ۲۴۳ تعلیقه و در جلد دوم، ۱۵۵ تعلیقه نگاشته است. وی، در برخی از این تعلیقات، در صدد توجیه و توضیح کلام استاد خویش است و در بعضی، در پی
نقد و نقض آن.
برای آشنایی با کار مؤلف نمونه‌هایی از تعلیقات وی را مرور می‌کنیم:
۱. در شرح این عبارت «علم الاصول هو العلم بالقواعد الممهدة...» ، فرموده است: مقصود از علم،
در این جا، یا هر نوع ادراکی است و یا ادراک پایداری که با واژه «ملکه» از آن تعبیر می‌شود و از همین رو است که می‌توان آن را به کمک حرف باء متعدی نمود و به دلیل وجود همین
قرینه ، مراد از علم، خود آن قواعد نیست...
۲. در توضیح این عبارت «موضوع هذا العلم عبارة عن اشیاء متشتة...» ، فرموده است: از آن جا که حقیقت موضوع هر علمی، با موضوعات مسائل آن علم یکی است، مثل
نماز و
روزه و
زکات در
فقه و فاعل و مفعول و مبتدا و خبر در نحو و... ، استاد، از موضوع، با تعبیر اشیای پراکنده یاد فرموده‌اند...
این کتاب در سال ۱۴۱۰ هجری قمری به درخواست برخی از افاضل و با تصحیح و تحقیق
محمد کاظم خوانساری به چاپ رسیده است.
این کتاب، در سال ۱۴۱۰ ق، به درخواست برخی از افاضل و با تصحیح و تحقیق
محمد کاظم خوانساری به چاپ رسیده است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
