اصحاب اَیکه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ساكنان بيشه‌زارى كه بر اثر كم‌فروشى و در پى
تکذیب حضرت شعیب(عليه السلام) با
عذاب الهى نابود شدند.
ایکه به معناى
درخت، و
جمع آن «أيْك» به معناى
انبوه درختان است.
اين
عنوان به‌صورت
ترکیب اضافى «اصحاب الايكه» ۴ بار در آيات ۷۸ حجر/ ۱۵;
۱۷۶،
شعراء/ ۲۶; ۱۳، ص/ ۳۸ و ۱۴ ق/ ۵۰ آمده است.
قرآنکریم اصحاب ايكه را
امت شعیب معرفى‌مى‌كند. (
شعراء/ ۲۶،
۱۷۶ـ۱۷۷) ناميدن آنان به اصحاب ايكه يا از آن رو بوده است كه در
منطقه‌اى پر آب و درخت با ميوه فراوان زندگى مى‌كردند
روشن‌ترين معرفى از اصحاب ايكه در
سوره
شعراء آمده كه به فاصله ۹
سوره پس از
سوره‌ص نازل شده است.
در
سوره شعراء،اصحاب‌ايكه،
قوم شعيب معرفى شده‌اند كه پيش‌از شعيب، ديگر فرستادگان الهى را تكذيب‌كرده بودند: «كَذَّبَ اَصحـبُ لـَيكَةِ المُرسَلين» (
شعراء/ ۲۶،
۱۷۶) شعيب آنان رابه ترس از
خدا فرا مى‌خواند:«اِذ‌قالَ لَهُم شُعَيبٌ اَلا‌تَتَّقون» (
شعراء/ ۲۶، ۱۷۷) و با معرفى خود به‌عنوان
پیامبر امین و درستكار براى آنان، از ايشان مى‌خواست تقواى الهى را رعايت كرده و از او اطاعت كنند: «اِنّى لَكُم رَسولٌ اَمين • فَاتَّقُوا اللّهَ واَطيعون» (
شعراء/ ۲۶، ۱۷۸ـ۱۷۹) و اعلام‌مى‌داشت كه در برابر هدايتشان مزدش بر‌عهده پروردگار جهانيان است و از آنان مزدى نمى‌خواهد: «وما اَسـَلُكُم عَلَيهِ مِن اَجر اِلاّ عَلى رَبِّ العــلَمين». (
شعراء/۲۶،۱۸۰)
بزرگ‌ترين انحراف اصحاب ايكه كم فروشى بوده است، ازاين‌رو شعيب(عليه السلام) ضمن دعوت آنها به كامل دادن پيمانه، آنان را از كم فروشى نهى مى‌كرد: «اَوفُوا الكَيلَ ولا تَكونوا مِنَ المُخسِرين» (
شعراء/۲۶،۱۸۱) و از آنان مى‌خواست كه با
ترازوی درست و
کفه‌هاى برابر وزن كنند و از ارزش اموال مردم نكاهند كه چنين كارى فساد است و آنان نبايد با كم‌فروشى در زمين فساد‌كنند:
«وزِنوا بِالقِسطاسِ المُستَقيم • ولا‌تَبخَسُوا النّاسَ اَشياءَهُم ولا تَعثَوا فِى الاَرضِ مُفسِدين». (
شعراء/۲۶، ۱۸۲ـ۱۸۳) برخى از
مفسر ان فساد مورد اشاره اين
آيه را به راهزنى، غارت اموال، نابود كردن زراعت
، و احياناً قتل
، تفسير كرده، اين اعمال را نيز از جمله انحرافها و كارهاى نارواى اصحاب ايكه برشمرده‌اند.
اصحاب ايكه در برابر دعوت شعيب ايستادگى و او را جادو شده معرفى كردند و با برابر دانستن شعيب با خودشان، او را در ادعاى رسالتش از جانب خدا دروغگو شمردند: «قالوا اِنَّما اَنتَ مِنَ المُسَحَّرين • وما اَنتَ اِلاّ بَشَرٌ مِثلُنا واِن نَظُنُّكَ لَمِنَ الكـذِبين» (
شعراء/۲۶، ۱۸۵ـ۱۸۶)، اصحاب ايكه شعيب را تكذيب• كردند و در پى تكذيب آنان، عذاب روزِ سايبان يا
ابر، آنان را فرو گرفت: «فَكَذَّبوهُ فَاَخَذَهُم عَذابُ يَومِ‌الظُّـلَّةِ». (
شعراء/۲۶، ۱۸۹)
روز نزول عذاب بر اصحاب ايكه به «روز بزرگ» وصف شده است: «اِنَّهُ كانَ عَذابَ يَوم عَظيم». (
شعراء/۲۶،۱۸۹) درباره كيفيت عذاب اصحاب ايكه رواياتى نقل شده كه يادآور شباهت عذاب اين قوم با
اصحاب مدین است. گفته شده: پس از آنكه شعيب را تكذيب كردند و ناباورانه از او خواستند تا پاره‌اى از
آسمان يا ابر
بر آنان بيفكند،
خداوند ۷
شبانه روز گرما ى شديدى را بر آنها مسلط کرد.
و باد را ساكن گرداند، به‌گونه‌اى كه نفس كشيدن بر آنان دشوار شد و آرامش را از آنان گرفت. پناه بردن به درون خانه‌ها و
سرداب ها و استفاده از
آب و
سایه نيز براى خنك شدن بر آنان سودى نبخشيد، آنگاه پس از ۷ روز خداوند ابرى (
ظُلّه) به سوى آنان فرستاد. اصحاب ايكه به سوى سايه آن ابر رو آوردند. ناگهان از آن ابر
آتش باريد (
صاعقه آنان را فرا‌گرفت) و همه آنان را نابود كرد.
دانشنامه موضوعی قرآن
