• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

استوانه محرس

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



استوانه محرس جای نگهبانی امام علی علیه‌السّلام از رسول خدا در مسجدالنبی (صلی الله علیه و اله) را گویند.



محرس از ریشه «ح ـ ر ـ س» به جای نگهبانی و حراست گفته می‌شود.
[۱] لسان العرب، ج۶، ص۴۸، «حرس».
این ستون از سوی شمال، پشت ستون توبه و برابر خانه پیامبر (صلی الله علیه و اله) که اکنون مرقد مطهر ایشان است، قرار دارد و رسول خدا (صلی الله علیه و اله) از در مقابل آن برای گزاردن نماز به مسجد وارد می‌شد.
[۲] التعریف بما آنست الهجره، ص۹۲.
سمهودی آن را نخستین ستون ردیف سوم ستون‌ها خوانده، به اعتبار آن که ردیف برابر محراب نبی، صف اول برای استوانه‌ها از مشرق به مغرب در روضه مطهره است.
[۳] موسوعة مکة المکرمه، ج۲، ص۴۲۷.
اکنون نیمی از این ستون در کنار روضه مطهره و درون شبکه (پنجره) قرار گرفته و به رغم فضیلت آن، زائران از فیض نماز گزاردن کنار آن، محروم هستند.
[۴] المعالم الاثیره، ص۴۰.



این ستون از آن رو بدین نام شهرت یافت که علی بن ابی طالب علیه‌السّلام کنار آن برای نگهبانی از پیامبر (صلی الله علیه و اله) قرار می‌گرفت.
[۵] التعریف بما آنست الهجره، ص۹۲.
[۶] وفاء الوفاء، ج۲، ص۱۸۵.
بر پایه گزارش‌هایی، تا هنگام نزول آیه {... و الله یعصمک من الناس... } نگهبانی از رسول خدا (صلی الله علیه و اله) ادامه داشت و پس از آن، به فرمان ایشان نگهبانی پایان یافت.


به گزارش برخی منابع، حفاظت از رسول خدا به علی علیه‌السّلام اختصاص نداشته؛ اما از این جهت که وی به لحاظ قرابت نسبی و سببی و نیز نزدیک بودن محل سکونتش به پیامبر (صلی الله علیه و اله) در حفاظت از ایشان اهتمام بیشتر داشته، اقدام او نمایان تر بوده است.
[۸] موسوعة مکة المکرمه، ج۲، ص۴۲۷.
روی این ستون که با عنوان محرس شناخته می‌شود،
[۹] التعریف بما آنست الهجره، ص۳۱.
با آب طلا نوشته‌اند: «هذه اسطوانة الحرس».
[۱۰] المعالم الاثیره، ص۴۰.



این ستون از آن رو که امام علی علیه‌السّلام نمازها و نافله‌های خود را کنار آن می‌خوانده،
[۱۱] اخبار المدینه، ص۱۰۰.
به «مصلی علی بن اﺑﻰ طالب» نیز نام آور است.
[۱۲] المعالم الاثیره، ص۴۰.
[۱۳] وفاء الوفاء، ج۲، ص۱۸۵.
بر پایه برخی نوشته‌ها، شهرت این ستون به مصلای علی بن ابی طالب به اندازه‌ای است که بر کسی از مردم مدینه پوشیده نیست.
[۱۴] وفا، الوفاء، ج۲، ص۱۸۵.
[۱۵] المعالم الاثیره، ص۴۱.
بر پایه گزارش سمهودی، حکمران مدینه نماز را نزد این ستون برپا می‌کرد، به گونه‌ای که ستون پشت سر او قرار می‌گرفت.
[۱۶] وفاء الوفاء، ج۲، ص۱۸۵.
به این ستون «مجلس قلاده» نیز گفته می‌شد؛ زیرا در این مکان برخی از بزرگان صحابه همچون گردن بند (قلاده) حلقه می‌زدند.
[۱۷] المعالم الاثیره، ص۴۳.
سمهودی این سخن را نپذیرفته و مجلس قلاده را نامی دیگر برای استوانه وفود دانسته است.
[۱۸] وفاء الوفاء، ج۲، ص۱۸۵.
تبرک جستن به ستون محرس سفارش شده است.


اخبار المدینه: ابن زباله (م. ۱۹۹ق.) ، به کوشش صلاح عبدالعزیز، مرکز بحوث و دراسات المدینه، ۱۴۲۴ق؛ التعریف بما آنست الهجرة من معالم دار الهجره: محمد المطری (م. ۷۴۱ق.)، بیروت، المکتبة العلمیه، ۱۴۰۲ق؛ الغدیر: الامینی (م. ۱۳۹۲ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۳۸۷ق؛ لسان العرب : ابن منظور (م. ۷۱۷ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق؛ المعالم الاثیره: محمد محمد حسن شراب، تهران، مشعر، ۱۳۸۳ش؛ موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره: احمد زکی یمانی، مکه، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۹ق؛ وفاء الوفاء : السمهودی (م. ۹۱۱ق.)، به کوشش السامرائی، مکه، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۲ق.


۱. لسان العرب، ج۶، ص۴۸، «حرس».
۲. التعریف بما آنست الهجره، ص۹۲.
۳. موسوعة مکة المکرمه، ج۲، ص۴۲۷.
۴. المعالم الاثیره، ص۴۰.
۵. التعریف بما آنست الهجره، ص۹۲.
۶. وفاء الوفاء، ج۲، ص۱۸۵.
۷. مائده/سوره۵، آیه۶۷.    
۸. موسوعة مکة المکرمه، ج۲، ص۴۲۷.
۹. التعریف بما آنست الهجره، ص۳۱.
۱۰. المعالم الاثیره، ص۴۰.
۱۱. اخبار المدینه، ص۱۰۰.
۱۲. المعالم الاثیره، ص۴۰.
۱۳. وفاء الوفاء، ج۲، ص۱۸۵.
۱۴. وفا، الوفاء، ج۲، ص۱۸۵.
۱۵. المعالم الاثیره، ص۴۱.
۱۶. وفاء الوفاء، ج۲، ص۱۸۵.
۱۷. المعالم الاثیره، ص۴۳.
۱۸. وفاء الوفاء، ج۲، ص۱۸۵.
۱۹. الغدیر، ج۵، ص۱۲۴.    



حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله «استوانه محرس».    




جعبه ابزار