اسباب مغالطه لفظی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسباب
مغالطه لفظی یکی از
اصطلاحات به‌کار رفته در
علم منطق بوده و به معنای عوامل لفظی زمینه‌ساز
مغالطه است.
اقسام اسباب مغالطه لفظی عبارت‌اند از: اسباب مغالطه لفظ مرکب و اسباب مغالطه لفظ مفرد. مترادف‌های اسباب مغالطه لفظی عبارت‌اند از: اجزای صناعی لفظی مغالطه، تشابه لفظی قضایا، اسباب غلط لفظی و اشتباه لفظی.
علامه حلی می‌گوید: علل خطای لفظی شش قسم است، زیرا خطا یا به دلیل اشتراک در
جوهر لفظ مفرد است و یا به دلیل اشتراک در
هیئت آن، و در صورت دوم یا در هیئت
ذاتی آن است یا در هیئت
عارضی و خارجی آن و یا خطا به دلیل اشتراک در ترکیب احتمالی دو معنا و یا وجود ترکیب و یا عدم ترکیب روی می‌دهد، به این نحو که مرکب، غیر مرکب و غیر مرکب، مرکب پنداشته می‌شود.
علل مغالطه لفظی ۶ قسم است.
الف) از این اقسام شش‌گانه سه قسم، مربوط به لفظ مفرد است که عبارت است از:
۱.
اشتراک؛
۲.
تشابهات اعلالی؛
۳. احوال عارضه بر لفظ، از قبیل:
سکون و حرکت، اقسام حرکت و نقطه.
ب) و سه قسم دیگر مربوط به لفظ مرکب است که عبارت است از:
۴. اشتراک در ترکیب؛
۵. تفصیل مرکب؛
۶.
ترکیب مفصل.
مثال: لفظ عدل، گاهی
مصدر و گاهی
صفت است و همین
اشتراک لفظی باعث مغالطه می‌شود و الفاظ «
کُلْفَتْ» و «
کُلُفْت» و الفاظ «خُرْما» و «خَرِما» که در ظاهر مشترک‌اند و سبب مغالطه می‌شوند و هم‌چنین علل و اسباب دیگر که زمینه یک
مغالطه لفظی را فراهم می‌کنند.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اسباب مغالطه لفظی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۹.
