ازدواج فرزندان حضرت آدم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این نوشتار ماجرای ازدواج فرزندان حضرت آدم (علیه‌السلام) و قتل هابیل آمده است.
حضرت آدم علیه‌السلام و
حوّا علیهاالسلام وقتی که در
زمین قرار گرفتند، خداوند اراده کرد که نسل آنها را پدید آورده و در سراسر زمین گسترش گرداند. پس از مدتی حضرت حوّا باردار شد و در اولین وضع حمل، از او دو فرزند دو قلو، یکی
دختر و دیگری
پسر به دنیا آمدند. نام پسر را «قابیل» و نام
دختر را «اقلیما» گذاشتند. مدتی بعد که حضرت حوّا بار دیگر وضع حمل نمود، باز دوقلو
به دنیا آورد که مانند گذشته یکی از آنها پسر بود و دیگری دختر. نام پسر را «هابیل» و نام دختر را «لیوذا» گذاشتند.
فرزندان بزرگ شدند تا
به حد رشد و بلوغ رسیدند، برای تأمین معاش، قابیل شغل کشاورزی را انتخاب کرد، و
هابیل به دامداری مشغول شد. وقتی که آنها
به سن ازدواج رسیدند (طبق گفته بعضی:) خداوند
به آدم (علیه‌السلام)
وحی کرد که قابیل با لیوذا هم قلوی هابیل ازدواج کند، و
هابیل با اقلیما هم قلوی قابیل ازدواج نماید.
حضرت آدم فرمان
خدا را
به فرزندانش ابلاغ کرد، ولی هواپرستی باعث شد که قابیل از انجام این فرمان سرپیچی کند، زیرا «اقلیما» هم قلویش زیباتر از «لیوذا» بود،
حرص و
حسد آن چنان قابیل را گرفتار کرده بود که
به پدرش تهمت زد و با تندی گفت: «خداوند چنین فرمانی نداده است، بلکه این تو هستی که چنین انتخاب کرده‌ای؟»
حضرت آدم (علیه‌السلام) برای این که
به فرزندانش ثابت کند که فرمان ازدواج از طرف خدا است،
به هابیل و قابیل فرمود: «هر کدام چیزی را در
راه خدا قربانی کنید، اگر قربانی هر یک از شما قبول شد، او
به آن چه میل دارد سزاوارتر و راستگوتر است.» (نشانه قبول شدن قربانی در آن عصر
به این بود که
صاعقه‌ای از
آسمان بیاید و آن را بسوزاند).
فرزندان این پیشنهاد را پذیرفتند. هابیل که
گوسفند چران و دامدار بود، از بهترین گوسفندانش یکی را که چاق و شیرده بود برگزید، ولی قابیل که کشاورز بود، از بدترین قسمت زراعت خود خوشه‌ای ناچیز برداشت. سپس هر دو بالای
کوه رفتند و قربانی‌های خود را بر بالای کوه نهادند، طولی نکشید صاعقه‌ای از آسمان آمد و گوسفند را سوزانید، ولی
خوشه زراعت باقی ماند.
به این ترتیب قربانی هابیل پذیرفته شد، و روشن گردید که هابیل مطیع فرمان خدا است، ولی قابیل از فرمان خدا سرپیچی می‌کند.
به گفته بعضی از مفسران، قبولی عمل هابیل و رد شدن عمل قابیل، از طریق وحی
به آدم (علیه‌السلام) ابلاغ شد، و علت آن هم چیزی جز این نبود که هابیل مرد باصفا و فداکار در راه خدا بود، ولی قابیل مردی تاریک دل و
حسود بود، چنان که گفتار آنها در
قرآن آمده بیانگر این مطلب است، آن جا که می‌فرماید: « هنگامی که هر کدام از فرزندان آدم، کاری برای تقرّب
به خدا انجام دادند، از یکی پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد. آن برادری که قربانیش پذیرفته نشد
به برادر دیگر گفت:
«
به خدا سوگند تو را خواهم کشت».
برادر دیگر جواب داد: «من چه گناهی دارم زیرا خداوند تنها از پرهیزکاران می‌پذیرد.»
نیز مطابق بعضی از روایات از
امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده که علّت حسادت قابیل نسبت
به هابیل، و سپس کشتن او این بود که حضرت آدم (علیه‌السلام) هابیل را وصی خود نمود، قابیل حسادت ورزید و هابیل را کشت، خداوند پسر دیگری
به نام هبه الله
به آدم (علیه‌السلام) عنایت کرد، آدم
به طور محرمانه او را
وصی خود قرار داد و
به او سفارش کرد که وصی بودنش را آشکار نکند، که اگر آشکار کند قابیل او را خواهد کشت... قابیل بعدها متوجه شد و هبه الله را تهدیدی کرد که اگر چیزی از
علم وصایتش را آشکار کند، او را نیز خواهد کشت.
حسادت قابیل از یک سو و پذیرفته نشدن قربانیش از سوی دیگر، کینه او را
به جوش آورد،
نفس سرکش بر او چیره شد،
به طوری که آشکارا
به قابیل گفت: «تو را خواهم کشت».
آری وقتی
حرص،
طمع، خودخواهی و حسادت، بر انسان چیره گردد، حتی رشته رحم و مهر برادری را می‌بُرّد، و خشم و
غضب را جایگزین آن می‌گرداند.
هابیل که از صفای باطن برخوردار بود و
به خدای بزرگ ایمان داشت، برادر را
نصیحت کرد و او را از این کار زشت برحذر داشت و
به او گفت:
خداوند عمل پرهیزکاران را می‌پذیرد، تو نیز پرهیزکار باش تا خداوند عملت را بپذیرد، ولی این را بدان که اگر تو برای کشتن من دست دراز کنی، من دست
به کشتن تو نمی‌زنم، زیرا از پروردگار
جهان می‌ترسم، اگر چنین کنی بار گناه من و خودت بر دوش تو خواهد آمد و از دوزخیان خواهی شد که
جزای ستمگران همین است.
نصایح و هشدارهای هابیل در روح پلید قابیل اثر نکرد، و نفس سرکش او سرکش‌تر شد و تصمیم گرفت که برادرش را بکشد
لذا
به دنبال فرصت می‌گشت تا
به دور از پدر و
مادر،
به چنان جنایت هولناکی دست بزند.
شیطان، قابیل را
وسوسه می‌کرد و
به او می‌گفت: «قربانی هابیل پذیرفته شد، ولی قربانی تو پذیرفته نشد، اگر هابیل را زنده بگذاری، دارای فرزندانی می‌شود، آنگاه آنها بر فرزندان تو افتخار می‌کنند که قربانی پدر ما پذیرفته شد، ولی قربانی پدر شما پذیرفته نشد!»
این وسوسه هم چنان ادامه داشت تا این که فرصتی
به دست آمد. حضرت آدم (علیه‌السلام) برای زیارت
کعبه به مکّه رفته بود، قابیل در غیاب پدر، نزد هابیل آمد و
به او پرخاش کرد و با تندی گفت: «
قربانی تو قبول شد ولی قربانی من مردود گردید، آیا می‌خواهی
خواهر زیبای مرا
همسر خود سازی، و خواهر نازیبای تو را من
به همسری بپذیرم؟! نه هرگز».
هابیل پاسخ او را داد و او را اندرز نمود که: «دست از سرکشی و طغیان بردار.»
کشمکش این دو برادر شدید شد. قابیل نمی‌دانست که چگونه هابیل را بکشد. شیطان
به او چنین القاء کرد: «سرش را در میان دو
سنگ بگذار، سپس با آن دو سنگ
سر او را بشکن.»
مطابق بعضی از روایات،
ابلیس به صورت
پرنده‌ای در آمد و پرنده دیگری را گرفت و سرش را در میان دو
سنگ نهاد و فشار داد و با آن دو
سنگ سر آن پرنده را شکست و در نتیجه آن را کشت. قابیل همین روش را از ابلیس برای کشتن برادرش آموخت و با همین ترتیب، برادرش هابیل را مظلومانه
به شهادت رسانید.
از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده که فرمود: قابیل جسد هابیل را در بیابان افکند. او سرگردان بود و نمی‌دانست که آن
جسد را چه کند (زیرا قبلاً ندیده بود که انسانها را پس از مرگ
به خاک می‌سپارند). چیزی نگذشت که دید درّندگان بیابان
به سوی جسد هابیل روی آوردند، قابیل (که گویا تحت فشار شدید وجدان قرار گرفته بود) برای نجات جسد برادر خود، مدتی آن را بر دوش کشید، ولی باز پرندگان، اطراف او را گرفته بودند و منتظر بودند که او چه وقت جسد را
به خاک می‌افکند تا
به آن حمله‌ور شوند.
خداوند زاغی را
به آنجا فرستاد. آن زاغ زمین را کند و طعمه خود را در میان خاک پنهان نمود
تا
به این ترتیب
به قابیل نشان دهد که چگونه جسد برادرش را
به خاک بسپارد.
قابیل نیز
به همان ترتیب زمین را گود کرد و جسد برادرش هابیل را در میان آن
دفن نمود. در این هنگام قابیل از غفلت و بی‌خبری خود ناراحت شد و فریاد برآورد:
«ای وای بر من! آیا من باید از این زاغ هم ناتوانتر باشم، و نتوانم همانند او جسد برادرم را دفن کنم؟»
این نیز از عنایات
الهی بود که زاغ را فرستاد تا روش دفن را
به قابیل بیاموزد و جسد پاک هابیل، آن
شهید راه خدا، طعمه درندگان نشود. ضمناً سرزنشی برای قابیل باشدکه بر اثر
جهل و خوی زشت، از زاغ هم پست‌تر و نادانتر است و همین نادانی و خوی زشت، او را
به جنایت قتل نفس واداشته است.
قابیل جنایتکار پس از دفن جسد برادرش، نزد پدر آمد. آدم (علیه‌السلام) پرسید: «هابیل کجاست؟»
قابیل گفت: «من چه می‌دانم، مگر مرا نگهبان او نموده بودی که سراغش را از من می‌گیری؟!»
آدم (علیه‌السلام) که از فراق هابیل، سخت ناراحت بود، برخاست و سر
به بیابانها نهاد تا او را پیدا کند. هم چنان سرگردان می‌گشت اما چیزی نیافت. تا این که دریافت که او
به دست قابیل کشته شده است. با ناراحتی گفت: «
لعنت بر آن
زمینی که خون هابیل را پذیرفت».
از آن پس آدم (علیه‌السلام) از فراق نور دیده و بهترین پسرش،
شب و
روز گریه می‌کرد و این حالت تا چهل شبانه روز ادامه یافت.
آدم (علیه‌السلام) در جستجویی دیگر، قتلگاه هابیل را پیدا کرد و طوفانی از
غم در
قلبش پدیدار شد. آن زمین را که
خون به ناحق ریخته پسرش را پذیرفته، لعنت نمود و نیز قابیل را
لعنت کرد. از آسمان ندایی خطاب
به قابیل آمد که لعنت بر تو باد که برادرت را کشتی....
حضرت آدم (علیه‌السلام) بسیار غمگین
به نظر می‌رسید، و
آه و
ناله اش از فراق پسر عزیزش بلند بود. شکایتش را
به درگاه خدا برد. و از او خواست که یاریش کند و با الطاف مخصوص خویش، او را از اندوه جانکاه نجات دهد.
خداوند مهربان
به آدم (علیه‌السلام)
وحی کرد و
به او بشارت داد که: «آرام باش،
به جای هابیل، پسری را
به تو عطا کنم که جانشین او گردد. از ظاهر بعضی از آیات قرآن مانند
آیه یک
سوره نساء: «... وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کثیراً و نِساءً»
استفاده می‌شود که در ازدواج فرزندان آدم، شخص ثالثی در کار نبوده است و ضرورت اجتماعی چنین اقتضا داشت، ولی
روایات و گفتار مفسران در این باره گوناگون است، و در بعضی از روایات، ازدواج
خواهر و
برادر فرزندان آدم (علیه‌السلام) تکذیب شده است.
به نظر می‌رسد بهترین قول این است که: قابیل و
هابیل با دو دختر که از بازماندگان نسل‌های در حال انقراض قبل بودند، ازدواج نموده‌اند، زیرا طبق بعضی از روایات، آدم (علیه‌السلام) اولین
انسان روی
زمین نیست.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ماجرای ازدواج فرزندان حضرت آدم (ع) و قتل هابیل»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۴/۱۱/۲۰.
