• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اراک (مکانی نزدیک عرفات)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اَراک، مکانی نزدیک نَمره در مرز عرفات به طرف شام است. سرزمین اراک از مکان‌هایی است که در آن درخت اراک می‌روید و از این رو، به آن وادی اراک گفته‌اند.
برپایه گزارش‌های تاریخی، مشرکان قریش در روزگار جاهلیت به رغم این‌که وقوف در عرفات از مناسک حج ابراهیم (علیه‌السّلام) به‌شمار می‌آمد برخلاف دیگر حج‌گزاران وقوف را در سرزمین اراک به‌جا می‌آوردند. ولی بنابر روایات وقوف در اراک از مناسک حج شمرده نشده و فقیهان شیعه به عدم جواز و بطلان وقوف در سرزمین اراک فتوا داده و بر آن ادعای اجماع کرده‌اند.


اَراک مکانی در سرزمین عرفات به طرف شام و نزدیک نَمِرَه است.
[۱] فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ج۱، ص۱۲.    
[۲] فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ج۳، ص۲۹۲.    
[۳] زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۱۳، ص۵۰۴، «ارک».    
گفته‌اند اراک منزلگاهی در عرفات از ناحیه شام است، چنان‌که نمره منزلگاهی از ناحیه یمن است.
[۴] بکری، عبدالله بن عبدالعزیز، معجم ما استعجم، ج۱، ص۱۳۴.    
برخی نیز گفته‌اند که بخشی از اراک در جهت شام و بخش دیگر آن در جهت یمن است.
[۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۱۳۵.    
[۶] زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۱۳، ص۵۰۴.    
سرزمین اراک از مکان‌هایی است که در آن درخت اراک می‌روید
[۷] احمد المرتضی، شرح الازهار، ج۲، ص۱۱۴.
[۸] العلی، صالح احمد، حجاز در صدر اسلام، ص۱۴۴.
و از این رو، به آن وادی اراک گفته‌اند.
[۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۱۳۵.    
[۱۰] العلی، صالح احمد، حجاز در صدر اسلام، ص۱۳۴.


برپایه گزارش‌های تاریخی، مشرکان قریش در روزگار جاهلیت به رغم این‌که وقوف در عرفات از مناسک حج ابراهیم (علیه‌السّلام) به‌شمار می‌آمد
[۱۱] ابن فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۱، ص۶۳.
برخلاف دیگر حج‌گزاران وقوف را در سرزمین اراک به‌جا می‌آوردند.
بر پایه‌گزارش‌های تاریخی، سپاه اسلام در سال هشتم ق برای فتح «آمد» در سرزمین اراک استقرار یافتند. در همین مکان، به دستور پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هر یک از مسلمانان آتشی برافروخت و بدین‌سان ۱۰/۰۰۰ شعله آتش برافروخته شد. ابوسفیان و حکیم بن حزام که برای گفت‌وگو با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمده بودند، در سرزمین اراک سپاهی بزرگ و آتشی گسترده را نگریستند که تا آن شب چنان سپاه و آتشی ندیده بودند.
[۱۲] واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۲، ص۸۱۴-۸۱۶.    
[۱۳] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۳، ص۵۲.    


بر پایه روایات
[۱۴] ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۰۱.    
[۱۵] شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۴۶۵.    
[۱۶] شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۰.    
و باور فقیهان شیعه
[۱۷] شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۰.    
[۱۸] علامه حلی، تحریر الاحکام، ج۱، ص۶۰۷.    
[۱۹] علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۷۴.    
و اهل‌سنت،
[۲۰] ابن قدامه مقدسی، عبدالرحمن بن محمد، الشرح الکبیر، ج۳، ص۴۲۷-۴۲۸.    
[۲۱] ابن قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد، المغنی، ج۳،ص۳۶۷.    
[۲۲] ماوردی، علی بن محمد، الحاوی الکبیر، ج۴، ص۳۷۸.    
[۲۳] کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۲۵.    
همه سرزمین عرفات موقف و وقوف در آن‌جایز است؛ اما وقوف در بیرون از عرفات روا نیست.
[۲۴] شیخ طوسی، المبسوط، ج۱، ص۳۶۶.    
[۲۵] محقق حلی، شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۸.    
[۲۶] محقق کرکی، جامع المقاصد، ج۳، ص۲۲۱.    

بر پایه روایتی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و نیز امام صادق (علیه‌السّلام) کسانی که در سرزمین اراک وقوف کنند، حجی برایشان نیست.
[۲۷] شیخ کلینی، الکافی، ج۴، ص۴۶۳.    
[۲۸] شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۱.    
[۲۹] شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۵۳۳.    
بر پایه روایتی دیگر، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به کسانی که در مکانی دورتر از موقف عرفات وقوف کرده بودند، فرمان داد که در مشاعر مخصوص، عرفات و مزدلفه، وقوف کنند.
[۳۰] سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۳، ص۲۹۹.    
[۳۱] ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۰۱.    
بر پایه روایتی از امام صادق (علیه‌السّلام) اگر حج‌گزار پیش از ظهر در اراک منزل کند و پس از ظهر در عرفات وقوف نماید، اشکالی ندارد.
[۳۲] شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۱.    
[۳۳] ابن ادریس حلی، السرائر، ج۱، ص۵۸۷.    
سرزمین اراک همچون نَمِرَه، عُرَنَه، ثَوّیه و ذِی الْمَجاز از مرزهای عرفات دانسته شده
[۳۴] شیخ طوسی، النهایه، ص۲۵۰.    
[۳۵] محقق حلی، شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۸.    
[۳۶] شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۲، ص۲۷۳.    
و فقیهان شیعه به عدم جواز و بطلان وقوف در سرزمین اراک فتوا داده و بر آن ادعای اجماع کرده‌اند.
[۳۷] شیخ طوسی، النهایه، ص۲۵۰.    
[۳۸] ابن ادریس حلی، السرائر، ج۱، ص۵۸۷.    
[۳۹] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۹، ص۱۸.    

فقیهان اهل‌سنت نیز وقوف در وادی عُرَنَه را جایز نمی‌دانند
[۴۰] ابن حزم‌ اندلسی، علی بن احمد، المحلی بالآثار، ج۵، ص۱۹۹.    
[۴۱] ابن قدامه مقدسی، عبدالرحمن بن محمد، الشرح الکبیر، ج۳، ص۴۲۸.    
[۴۲] ابن قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد، المغنی، ج۳، ص۳۶۷.    
[۴۳] کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۳۶.    
و بر عدم جواز آن ادعای اجماع کرده‌اند. اما از مالک نقل شده که حج وقوف‌کننده در وادی عُرنه صحیح است.
[۴۴] ابن قدامه مقدسی، عبدالرحمن بن محمد، الشرح الکبیر، ج۳، ص۴۲۸.    
[۴۵] ابن قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد، المغنی، ج۳، ص۳۶۷.    


(۱) اتحاف الوری: عمر بن محمد فهد (۸۸۵ق)، به کوشش شلتوت، ‌ام القری؛
(۲) بدائع الصنائع: علاء الدین الکاسانی (م، ۵۸۷ق)، پاکستان، المکتبة الحبیبیه، ۱۴۰۹ق؛
(۳) تاج العروس: الزبیدی (م، ۱۲۰۵ق)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق؛
(۴) تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک): الطبری (م، ۳۱۰ق)، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛
(۵) تحریر الاحکام الشرعیه: العلامة الحلی (م، ۷۲۶ق)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق۷، ۱۴۲۰ق؛
(۶) تذکرة الفقهاء، العلامة الحلی (م، ۷۲۶ق)، قم، آل البیت:، ۱۴۱۴ق؛
(۷) تهذیب الاحکام: الطوسی (م، ۴۶۰ق)، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش؛
(۸) جامع المقاصد: الکرکی (م، ۹۴۰ق)، قم، آل البیت:، ۱۴۱۱ق؛
(۹) جواهر الکلام: النجفی (م، ۱۲۶۶ق)، به کوشش قوچانی و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛
(۱۰) الحاوی الکبیر: الماوردی (م، ۴۵۰ق)؛
(۱۱) حجاز در صدر اسلام: صالح احمد العلی، ترجمه: آیتی، مشعر، ۱۳۷۵ش؛
(۱۲) السرائر: ابن ادریس (م، ۵۹۸ق)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۱ق؛
(۱۳) سنن ابن ماجه: ابن ماجه (م، ۲۷۵ق)، به کوشش محمد فؤاد، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۹۵ق؛
(۱۴) سنن ابی‌ داود: السجستانی (م، ۲۷۵ق)؛
(۱۵) شرائع الاسلام: المحقق الحلی (م، ۶۷۶ق)، به کوشش سید صادق شیرازی، تهران، استقلال، ۱۴۰۹ق؛
(۱۶) شرح الازهار: احمد المرتضی (م، ۸۴۰ق)، صنعا، مکتبة غمضان، ۱۴۰۰ق؛
(۱۷) القاموس المحیط: محمد الفیروزآبادی (م، ۸۱۷ق)، بیروت، دار العلم؛
(۱۸) الکافی: الکلینی (م، ۳۲۹ق)، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش؛
(۱۹) المبسوط فی فقه الامامیه: الطوسی (م، ۴۶۰ق)، به کوشش بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه؛
(۲۰) المحلی بالآثار: ابن حزم الاندلسی (م، ۴۵۶ق)، به کوشش احمد شاکر، بیروت، دار الفکر؛
(۲۱) مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام: الشهید الثانی (م، ۹۶۵ق)، قم، معارف اسلامی، ۱۴۱۶ق؛
(۲۲) المصباح المنیر: الفیومی (م، ۷۷۰ق)، قم، دار الهجره، ۱۴۰۵ق؛
(۲۳) معجم البلدان: یاقوت الحموی (م، ۶۲۶ق)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م؛
(۲۴) معجم ما استعجم: عبدالله البکری (م، ۴۸۷ق)، به کوشش مصطفی السقاء، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۳ق؛
(۲۵) المغازی: الواقدی (م، ۲۰۷ق)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق؛
(۲۶) المغنی و الشرح الکبیر: عبدالله بن قدامه (م، ۶۲۰ق) و عبدالرحمن بن قدامه (م. ۶۸۲ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه؛
(۲۷) من لا یحضره الفقیه: الصدوق (م، ۳۸۱ق)، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۴ق؛
(۲۸) النهایه: الطوسی (م، ۴۶۰ق)، به کوشش آقا بزرگ تهرانی، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۰ق؛
(۲۹) وسائل الشیعه: الحر العاملی (م، ۱۱۰۴ق)، قم، آل البیت:، ۱۴۱۲ق.

۱. ↑ فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ج۱، ص۱۲.    
۲. ↑ فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ج۳، ص۲۹۲.    
۳. ↑ زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۱۳، ص۵۰۴، «ارک».    
۴. ↑ بکری، عبدالله بن عبدالعزیز، معجم ما استعجم، ج۱، ص۱۳۴.    
۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۱۳۵.    
۶. ↑ زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۱۳، ص۵۰۴.    
۷. ↑ احمد المرتضی، شرح الازهار، ج۲، ص۱۱۴.
۸. ↑ العلی، صالح احمد، حجاز در صدر اسلام، ص۱۴۴.
۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۱، ص۱۳۵.    
۱۰. ↑ العلی، صالح احمد، حجاز در صدر اسلام، ص۱۳۴.
۱۱. ↑ ابن فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۱، ص۶۳.
۱۲. ↑ واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۲، ص۸۱۴-۸۱۶.    
۱۳. ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۳، ص۵۲.    
۱۴. ↑ ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۰۱.    
۱۵. ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۴۶۵.    
۱۶. ↑ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۰.    
۱۷. ↑ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۰.    
۱۸. ↑ علامه حلی، تحریر الاحکام، ج۱، ص۶۰۷.    
۱۹. ↑ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۷۴.    
۲۰. ↑ ابن قدامه مقدسی، عبدالرحمن بن محمد، الشرح الکبیر، ج۳، ص۴۲۷-۴۲۸.    
۲۱. ↑ ابن قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد، المغنی، ج۳،ص۳۶۷.    
۲۲. ↑ ماوردی، علی بن محمد، الحاوی الکبیر، ج۴، ص۳۷۸.    
۲۳. ↑ کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۲۵.    
۲۴. ↑ شیخ طوسی، المبسوط، ج۱، ص۳۶۶.    
۲۵. ↑ محقق حلی، شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۸.    
۲۶. ↑ محقق کرکی، جامع المقاصد، ج۳، ص۲۲۱.    
۲۷. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۴، ص۴۶۳.    
۲۸. ↑ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۱.    
۲۹. ↑ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۵۳۳.    
۳۰. ↑ سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج۳، ص۲۹۹.    
۳۱. ↑ ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۰۱.    
۳۲. ↑ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۸۱.    
۳۳. ↑ ابن ادریس حلی، السرائر، ج۱، ص۵۸۷.    
۳۴. ↑ شیخ طوسی، النهایه، ص۲۵۰.    
۳۵. ↑ محقق حلی، شرائع الاسلام، ج۱، ص۱۸۸.    
۳۶. ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۲، ص۲۷۳.    
۳۷. ↑ شیخ طوسی، النهایه، ص۲۵۰.    
۳۸. ↑ ابن ادریس حلی، السرائر، ج۱، ص۵۸۷.    
۳۹. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۹، ص۱۸.    
۴۰. ↑ ابن حزم‌ اندلسی، علی بن احمد، المحلی بالآثار، ج۵، ص۱۹۹.    
۴۱. ↑ ابن قدامه مقدسی، عبدالرحمن بن محمد، الشرح الکبیر، ج۳، ص۴۲۸.    
۴۲. ↑ ابن قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد، المغنی، ج۳، ص۳۶۷.    
۴۳. ↑ کاسانی، ابوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۳۶.    
۴۴. ↑ ابن قدامه مقدسی، عبدالرحمن بن محمد، الشرح الکبیر، ج۳، ص۴۲۸.    
۴۵. ↑ ابن قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد، المغنی، ج۳، ص۳۶۷.    


• دانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله «اَراک (۲)»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۲/۲۲.    


رده‌های این صفحه : اماکن مکه | مکان‌های مرتبط با حج
جعبه ابزار