ابوعبدالله اسد بن فرات قیروانی مغربی حرانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوعبدالله اسد بن فرات قیروانی مغربی
حرّانی (۱۴۵-۲۱۳ هـ)،
فقیه مالکی‌مذهب،
محدث، فرمانده لشکر و قاضی در
قرن دوم و سوم هجری قمری بوده است.
ابوعبدالله اسد بن فرات بن سنان قیروانی مغربی
حرانی، اصل و تبار وی از
نیشابور بود ولی خود او در سال ۱۴۵ و به نقلی ۱۴۲ یا ۱۴۳ هـ در حرّانِ دیاربکر زاده شد.
پدرش در عزیمت به قیروان با لشکر
محمد بن اشعث، فرزند دو ساله‌اش اسد را همراه داشت که حدود پنج سال در قیروان و نه سال در
تونس اقامت کرد.
اسد نوجوان، در تونس نزد
علی بن زیاد تونسی فقه مالکی را آموخت
و پس از آن به شرق بازگشت و کتاب
الموطا را از خود
مالک بن انس در
مدینه کسب کرد، سپس به
عراق رفت و از چند تن از شاگردان
ابوحنیفه همچون ابویوسف،
اسد بن عمرو و
محمد بن حسن شیبانی حدیث و فقه حنفی را آموخت.
یحیی بن ابی‌زائده، هشیم، حسیب، ابوشریک،
ابوبکر بن عیاش و
جریر بن عبدالحمید دیگر استادان او بودند.
پس از مرگ مالک، به
مصر رفت و
المسائل الاسدیه را نزد ابن‌قاسم آموخت.
پس از چندی دوباره به قیروان رفت و با شهرتی که به دست آورده بود، علما و بزرگان شهر مانند سحنون،
عمرو بن وهب،
سلیمان بن عمران،
بنی قادم و
ابن‌منهال کتاب‌های ابوحنیفه را از وی فراگرفتند.
اسد
حرّانی که
فقیه و محدثی برجسته بود، در سال ۲۰۳ یا ۲۰۴ هـ از جانب زیادة الله اغلب (امیر قیروان)، به همراه ابومحرز کنانی به سِمَت قضاوت در این شهر برگزیده شد و تا هنگامی که به عنوان فرمانده سپاه زیادة الله به صقلیه (سیسیل) برود، در این سِمَت باقی بود.
به گفته
ابن‌اثیر، با حفظ سِمَت قضا به سرلشکری منصوب شد.
فرماندهی‌اش در سال ۲۱۲ هـ بوده که نزدیک بلاطه، لشگر روم را شکست داد و به غنایم و اسرای زیادی دست یافت.
اسد
حرّانی سرزمین‌های بسیاری را گشود و در حالی که شهر سرقوسته را در محاصره داشت، در سال ۲۱۳
و به نقلی ۲۱۴ یا ۲۱۷ هـ در اثر وبا درگذشت و در همان‌جا دفن گردید.
المسائل الاسدیه
و المختلطه آثار اسد
حرّانی است.
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۷۳، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله اسد بن فرات قیروانی».
