• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن مناذر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوجعفر محمد بن مناذر بن منذر بصری (م ۱۹۸ق)، از شاعران و دانشمندان طراز اول بصره در فقه، حدیث، ادب، لغت و در قرائت صاحب‌نظر بود. وی از جمله شاعران مدح‌کننده برمکیان و عباسیان بود.


ابوجعفر محمد بن مناذر بن منذر بصری صبیری، ابن مناذر، برخی از رجال‌نویسان کنیه او را ابوعبدالله
[۱] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۰، ص۷۱.    
و ابوذریح نقل کرده‌اند. وی از موالی بنی صبیر بن یربوع تمیمی
[۲] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ج۲، ص۸۵۷.    
یا سلیمان قهرمان
[۳] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۰، ص۷۱.    
و از عجم‌های عدن بود. در کودکی برای فراگیری علوم به بصره سفر کرد و سکنی گزید
[۴] عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۱۱۹.    
و از محضر استادان بزرگی چون خلیل بن احمد عروضی و ابوعبیده معمر بن مثنی دانش آموخت
[۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۹.    
و از حسن بن دینار، شعبه، مالک، یحیی بن عبدالله و دیگران روایت کرده است.
[۶] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۹۰.    
او یکی از دانشمندان طراز اول بصره در فقه، حدیث، ادب، لغت
[۷] عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۱۱۹.    
و در قرائت صاحب‌نظر و دیدگاهش با سایرین متفاوت بود و معتقد به ثبت بسم الله در میان سوره انفال و برائت بود.
[۸] ابن جزری، محمد بن محمد، غایة النهایه، ج۲، ص۲۶۵.    
ابن مناذر از شعرای عراق و بصره بود. پس از سال ۱۵۸ق سفری به بغداد نموده و مهدی خلیفه عباسی (خلافت ۱۵۸-۱۶۹ق) را مدح کرده و با‌ هارون الرشید (خلافت ۱۷۰-۱۹۳ق) ملاقات داشته است.
[۹] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۴، ق۲، ص۵۳.
وی شاعری توانا و نخست مدیحه‌گوی برمکیان و سپس عباسیان از جمله مهدی و‌ هارون بود
[۱۰] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۸، ص۱۷.
[۱۱] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۸، ص۱۸۴.
[۱۲] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۸، ص۳۷۰.    
و زمانی که‌ هارون برامکه را ساقط کرد بر این شاعر هم غضب کرد و از این‌رو، زندگی او به فقر گرایید.

افرادی چون ابومحمد ثوری، حامد بن یحیی بلخی و اسحاق بن محمد نخعی از وی بهره علمی برده و روایت کرده‌اند.
[۱۳] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۹۱.    
آگاهی ایشان در باب لغت چندان بوده که سفیان بن عیینه، محدث بزرگ هم روزگارش الفاظ غریب مندرج در احادیث را با او در میان می‌نهاد و ابن مناذر برای او توضیح می‌داد.
[۱۴] عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۱۲۰.    
او مدتی امام جماعت و مدرس مسجد بنی یربوع در بصره بود. پس از درگذشت عبدالمجید بن عبدالوهاب ثقفی، شیوه عبادی خود را عوض کرد و به آزار عبادت کنندگان پرداخت و آنها را به زشتی تمام هجو گفت و تنها به این اکتفا نکرد، بلکه در مسجد، عقرب رها می‌کرد و در وضوخانه‌ها مرکب می‌ریخت تا سر و صورت نمازگزاران سیاه شود، از این‌رو مردم بصره او را زندیق شمردند و از شهر بیرون کردند. او به مکه رفت و در مسجد الحرام به تدریس، روایت شعر و اخبار عرب پرداخت و برای شاعران، راویان و اهل علم مجالس املا برقرار کرد،
[۱۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
[۱۶] عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۱۱۹.    
اما این امر دوام نیافت و باز به هرزگی روی آورد، گرچه برخی منابع گفته‌اند که وی در نهایت از گناهان گذشته دست کشید.
[۱۷] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۶۹۵.
وی با ابوالعتاهیه، شاعر بزرگ عباسیان ملاقات کرده است.
[۱۸] مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۳۶۸.    


اثر ابن مناذر، اشعاری در هفتاد ورقه می‌باشد.
[۱۹] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۹۹.    


سرانجام به سال ۱۹۸ق بعد از اعمال حج در مکه درگذشت.
[۲۰] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۴، ق۲، ص۵۳.
[۲۱] جهشیاری، محمد بن عبدوس، الوزراء و الکتّاب، ص۱۹۴.
[۲۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۱۱.    
[۲۳] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۴، ص۴۷.    
[۲۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۴۳.    
[۲۵] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۹.    
[۲۶] ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۲، ص۱۰۱.    
[۲۷] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۳، ص۶.    
[۲۸] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۲، ص۱۳۸.
[۲۹] جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ۱، ص۱۵۹.
[۳۰] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۴۴۶.    


۱. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۰، ص۷۱.    
۲. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ج۲، ص۸۵۷.    
۳. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۰، ص۷۱.    
۴. ↑ عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۱۱۹.    
۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۹.    
۶. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۹۰.    
۷. ↑ عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۱۱۹.    
۸. ↑ ابن جزری، محمد بن محمد، غایة النهایه، ج۲، ص۲۶۵.    
۹. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۴، ق۲، ص۵۳.
۱۰. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۸، ص۱۷.
۱۱. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۸، ص۱۸۴.
۱۲. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۸، ص۳۷۰.    
۱۳. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۳۹۱.    
۱۴. ↑ عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۱۲۰.    
۱۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۶۴۸.    
۱۶. ↑ عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۱۱۹.    
۱۷. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، ص۶۹۵.
۱۸. ↑ مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۳۶۸.    
۱۹. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۹۹.    
۲۰. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۴، ق۲، ص۵۳.
۲۱. ↑ جهشیاری، محمد بن عبدوس، الوزراء و الکتّاب، ص۱۹۴.
۲۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۷، ص۱۱۱.    
۲۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۴، ص۴۷.    
۲۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۴۳.    
۲۵. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاة، ج۱، ص۲۴۹.    
۲۶. ↑ ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۲، ص۱۰۱.    
۲۷. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۳، ص۶.    
۲۸. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، عیون الاخبار، ج۲، ص۱۳۸.
۲۹. ↑ جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ۱، ص۱۵۹.
۳۰. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۴۴۶.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۵۲-۶۵۳، برگرفته از مقاله «محمد ـ ابن مناذر».


رده‌های این صفحه : ادیبان قرن 2 (قمری) | درگذشتگان سال 198 (قمری) | راویان قرن 2 (قمری) | شاعران خلفای عباسی | شاعران عرب قرن 2 (قمری) | شخصیت‌های قرن 2 (قمری) | فقیهان قرن 2 (قمری) | قاریان قرن 2 (قمری) | لغویان قرن 2 (قمری) | مؤلفان قرن 2 (قمری)
جعبه ابزار