ابراهیم بن حسین کسائی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ دیزیل، ابواسحاق، ابراهیم بن حسین بن علی بن دیزیل کسائی همدانی معروف به سیفنَّه (د ۲۸۱ق/۸۹۴م)
محدث و
فقیه می‌باشد.
ابن دیزیل را به این سبب سیفنه
لقب داده بودند که وی هرگاه به عالمی برمی‌خورد، تا همه احادیث او را نمی‌نوشت او را رها نمی‌کرد سیفنه نام پرنده‌ای است که گویند هرگاه بر درختی می‌نشیند تمام برگ‌های آن را یا می‌خورد یا می‌کند و دور می‌ریزد،
او را به خاطر کثرت ملازمتش با
عفّان بن مسلم، دابّه عفان نیز نامیده‌اند.
ذهبی ولادت او را اندکی قبل از سال ۲۰۰ ق دانسته است.
وی در
حجاز،
شام،
مصر،
عراق و
جبال استماع حدیث کرد
و از کسانی چون عفان بن مسلم انصاری و
علی بن عیاش حِمصی و
آدم بن ابی ایاس عسقلانی و
ابوصالح کاتب اللیث حدیث شنید.
قرائت قرآن را نزد
قالون که از روات
قرائت نافع بوده، آموخت و از او روایت نمود،
و به گفته‌ای ۶۰ سال از
عمر خود را به منظور جمع حدیث در سفرهای طولانی گذراند.
ابوعوانه اسفراینی،
احمد بن هارون بردیجی،
عمر بن حفص مستملی،
احمد بن مروان دینوری و کسان دیگری از او روایت کرده‌اند.
وی در ضبط و کتابت حدیث چندان دقیق بود که می‌گفت اگر کتابم در دستم باشد و
احمد بن حنبل در طرف راستم و
یحیی بن معین در طرف چپم باشند، نگرانی ندارم، یعنی از ضبط و نوشتن آن عاجز نیستم.
حاکم نیشابوری و
ابن عساکر او را
ثقه و امین دانسته و صحت اسناد وی را مورد تأیید قرار داده‌اند. ابن حجر پس از نقل گفته
ابن قیم جوزیه در
جلاء الافهام در خصوص تضعیف وی، گوید: ظاهراً ابن قیم او را با شخص دیگری اشتباه کرده، زیرا ابن دیزیل یکی از حافظان بزرگ بوده است.
چیزی از آثار ابن دیزیل بر جای نمانده و کتاب صفین تنها اثری است که به او منسوب است.،
ابن کثیر کتاب‌مصنفات را نیز به او نسبت داده و صفین را جزئی از این کتاب دانسته است.،
ابن ابی الحدید قطعاتی از کتاب صفین وی را در
شرح نهج البلاغه نقل کرده که بعضی از آن‌ها را
نصر بن مزاحم نیز از طریق دیگر در کتاب
وقعه صفین خود آورده است.
(۱) ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م.
(۲) ابن جزری، محمد، غایة النهایة، به کوشش گ برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۱ق/۱۹۳۲م.
(۳) ابن حجر عسقلانی، احمد، لسان المیزان، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۹ق/۱۹۱۱م.
(۴) ابن عساکر، علی، التاریخ الکبیر، به کوشش افندی بدران، دمشق، ۱۳۳۰ق/۱۹۱۲م.
(۵) ابن قیم الجوزیه، محمد، جلاء الافهام، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
(۶) ابن کثیر، البدایه.
(۷) ذهبی، محمد، تذکرة الحفاظ، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق.
(۸) ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و علی ابوزید، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
(۹) سمعانی، عبدالکریم، الانساب، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۲ق/ ۱۹۸۲م.
(۱۰) صفدی، خلیل، الوافی بالوفیات، به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۳۸۹ق/ ۱۹۷۰م.
(۱۱) فیروزآبادی، محمد، قاموس.
(۱۲) نصر بن مزاحم، وقعه صفین، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۱۲۱۴.
