احمد بن هارون بردیجی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَردیجی، ابوبکر احمدبن هارون بن روح بردعی،
محدث،
فقیه و
رجالی قرن سوم و چهارم است.
در حدود ۲۳۰ در
بردیج ، از توابع بَرذعه در
ارّان (
جمهوری آذریایجان کنونی)، چشم به جهان گشود
و در
رمضان ۳۰۱ در ۷۱ سالگی در
بغداد دیده از جهان فروبست.
بعضی از
حفاظ و
محدثان نسبت بردعی به
احمدبن هارون را انکار می‌کنند و او را بردعی بردیجی می‌نامند.
از سوانح زندگی وی اطلاع چندانی در دست نیست.
به گفته معاصران و استادش، ابوسعید اشَجّ، بردیجی به شهرهای دیگر مسافرت می‌کرد و
حدیث می‌نوشت.
مسافرتهای او به
اصفهان نیز احتمالاً به همین منظور بوده است.
ابوبکر بردیجی در زمان خود، از استادان و
مشایخ بزرگ کسب
معرفت کرد.
در
نیشابور از محمدبن یحیی ذُهلی استماع حدیث کرد
و نزد مشایخ بزرگی چون نصربن علی جهضمی، یحیی بن عبدالله کرابیسی، ابوسعید اشَجّ و هارون بن اسحاق همدانی تلمذ کرد.
ابوعمر مستملی در۲۵۵ در مسجد محمدبن یحیی ذُهلی از احمدبن هارون بردیجی حدیث شنیده و در بیان مقام بلند او گفته است که در میان ائمه
اهل حدیث ، جز ابوبکر بردیجی کسی را نمی‌شناسم.
در
بیروت از عباس بن ولیدبن مزید، در
دمشق از زیدبن محمدبن عبدالصمد و ابازُرعه و در حِمْص از محمدبن عوف و دیگر محدثان و مشایخ بزرگ آن عصر حدیث آموخت.
از شاگردان مشهور وی جعفربن احمدبن سنان قطان، ابوبکر محمدبن عبدالله شافعی، علی بن محمدبن لرجوع کنید به لرجوع کنید به و ابوالقاسم سلیمان بن احمد طبرانی را می‌توان نام برد.
او از محدثان بزرگی است که شاگردان، مشتاقانه در محضرش حاضر می‌شدند.
بردیجی در دوران زندگی خود، همواره مشغول جمع آوری حدیث بود،
به طوری که
ابن اثیر او را از پیشروان
علم حدیث و
یاقوت حموی وی را، از بزرگان دانش حدیث خوانده اند.
همچنین حفاظ و محدثان مشهوری، چون ابوالحسن بن قبیس و ابوبکر خطیب، وی را در زمره حافظان صدیق آورده اند.
دارقُطْنی او را از موثّقان علم حدیث و مورد اعتماد علمای عصر خود می‌دانست.
شهرت بردیجی تا آنجاست که مشایخ همعصر حاکم نیشابوری در احادیث خود از وی
روایت کرده اند، و
سمعانی ،
به نقل از
حاکم نیشابوری ، آورده است که شیخ ایشان،
ابوعلی حافظ ، در
مکه در ۳۰۳، از ابوبکر بردیجی حدیث شنیده است.
اما این
قول که سفر ابوبکر به
حج و وفات او در مکه در ۳۰۳ بوده، اشتباه ناشی از ضبط تاریخ وفات است؛ زیرا ابوعلی یک بار قبل از ۳۰۰ و بار دیگر در ۳۰۳ به مکه سفر کرده است، و بنا به قول بیش‌تر منابع وفات ابوبکر بردیجی در
بغداد در ۳۰۱ روی داده است.
از بردیجی این آثار بر جای مانده است: طبقات الاسماء المفردة من الصحابة و التابعین و اصحاب الحدیث، در معرفی راویانی که همنام نداشته اند؛ و معرفة المتصل من الحدیث و المرسل والمقطوع و بیان الطرق الصحیحة، در
علم حدیث .
(۱) ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الانساب، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴.
(۲) ابن عدیم، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، چاپ فرجوع کنید به اد سزگین، فرانکفورت ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
(۳) ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۱۷/ ۱۹۹۵ـ۱۹۹۶.
(۴) احمدبن عبدالله ابونعیم، کتاب ذکر اخبار اصفهان، لیدن ۱۹۳۱ـ۱۹۳۴، چاپ افست تهران (بی تا).
(۵) محمدبن خیر اشبیلی، فهرسة مارواه عن شیوخه من الدواوین المصنفة فی ضروب العلم و انواع المعارف، چاپ کودرا و ریبرا، ساراگوسا ۱۸۹۴ـ ۱۸۹۵.
(۶) احمدبن هارون بردیجی، طبقات الاسماء المفردة من الصحابة و التابعین و اصحاب الحدیث، چاپ سکینه شهابی، دمشق ۱۹۸۷.
(۷) احمدبن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، مدینه (بی تا).
(۸) محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، ج ۲۲: حوادث و وفیات ۳۰۱ـ۳۱۰ ه، بیروت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.
(۹) محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۱۴، چاپ شعیب ارنرجوع کنید به وط، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۰) محمدبن احمد ذهبی، العبر فی خبر من غبر، ج ۲، چاپ فرجوع کنید به اد سیّد، کویت ۱۹۸۴.
(۱۱) فرجوع کنید به اد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج ۱، جزء ۱، نقلة الی العربیة محمودفهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۱۲) عبدالکریم بن محمد سمعانی، الانساب، ج ۲، چاپ عبدالرحمان بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد دکن ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
(۱۳) عمررضا کحاله، معجم المرجوع کنید به لفین، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱، چاپ افست بیروت (بی تا).
(۱۴) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بَردیجی»، شماره۹۳۶.
