• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

أَهْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: أَهْل (مفردات نهج البلاغه (جلد ۱))
مقالات مرتبط: اهل (مفردات‌قرآن)، أَهْلَ (لغات‌قرآن)، اهل.


أَهْل (به فتح الف و سکون هاء) یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای خانواده و خاندان می‌باشد.
در بیان حضرت علی (علیه‌السلام) در موارد گوناگونی بکار رفته است.


أَهْل به معنای خانواده و خاندان می‌باشد. چنان‌که راغب در مفردات آورده است: «اهل الرجل» که در اصل کسانی هستند که با او در یک خانه زندگی می‌کنند، بعد به طور مجاز به کسانی که او و آن‌ها را یک نسب جمع می‌کند، اهل بیت آن مرد گفته‌اند.
[۱] راغب أصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۹۶، دمشق؛ بیروت، دار القلم، الدار الشامیة، چ اول، ۱۴۱۲.    

در قاموس گوید: «اهل رجل، عشیره و اقربای اوست.»، «اهل الامر: والیان امر هستند.» اهل خانه، ساکنان آن است؛ اهل مذهب، معتقدین به آن هستند.
[۲] فیروز آبادی، مجد الدین، القاموس المحیط، ج۱، ص۹۶۳، بیروت، چ۸، ۱۴۲۶.    


این لفظ در «نهج البلاغه» به این معانی و در موارد متعددی آمده است. مانند: اهل الدنیا
[۳] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۸۳، نامه۲۷.    
، اهل الشام
[۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۸۴، خطبه۴۳.    
، اهل العراق
[۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۷۵، نامه۱۷.    
، اهل الدین
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۲، حکمت۲۵۲.    
، اهل مصر
[۷] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۳۶، خطبه۲۱۸.    
، اهل الجهل
[۸] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۸۳، خطبه۴۱.    
، اهل البغی
[۹] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۲، خطبه۹۷.    
، اهل البصائر
[۱۰] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۰۶، نامه۳۲.    
، اهل الکوفه
[۱۱] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۶۳، نامه۱.    
، اهل الاسلام
[۱۲] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۲۵، نامه۵۱.    
و ...

۲.۱ - أَهْلَ - حکمت ۱۲۵ (موعظه)

حضرت خطاب به اهل قبرستان کوفه فرمود:
«يا أَهْلَ الدِّيارِ الْموحِشَةِ... أَنْتُمْ لَنا فَرَطٌ سابِقٌ وَ نَحْنُ لَكُمْ تَبَعٌ لاحِقٌ.»
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۵.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۱، حکمت ۱۳۰.    
[۱۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۲، حکمت ۱۳۰.    

«امام (عليه‌السلام) از ميدان «صفّین» باز مى‌گشت. به قبرستانى كه پشت دروازه كوفه بود رسيد، رو به طرف قبرستان كرده فرمود: «اى ساكنان خانه‌هاى وحشتناک و مكان‌هاى خالى و قبرهاى تاريک! اى خاک‌نشينان! اى غريبان! اى تنهايان! اى وحشت‌زدگان! شما در اين راه بر ما پيش قدم شديد و ما نيز به شما ملحق خواهيم شد. (اگر از اخبار دنيا بپرسيد به شما مى‌گويم.)»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۵، حکمت ۱۳۰.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
(شرح‌های حکمت:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۷۷.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۹۸.    
[۲۱] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۲۲.    
)
این لفظ حدود دویست و چهل و چهار بار در «نهج البلاغه» بکار رفته است که از میان آن‌ها به دو محل اشاره می‌شود:
۱ـ یکی «سیّدا شباب اهل الجنّة» درباره حسنین (علیهماالسلام).
۲ـ دیگری کلمه «اهل البیت (علیهم‌السّلام)» است.


۲.۲ - أَهْلِ - نامه ۲۸ (معاویه)

امام (صلوات‌الله‌علیه) با بکارگیری از همین کلمه خطاب به معاویه می‌نویسد:
«وَ مِنّا النَّبِيُّ وَ مِنْكُمُ الْمُكَذِّبُ، وَ مِنّا أَسَدُ اللهِ وَ مِنْكُمْ أَسَدُ الاَْحْلافِ، وَ مِنّا سَيِّدا شَبابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ مِنْكُمْ صِبْيَةُ النّارِ.»
[۲۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۲۱، نامه ۲۸.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۳۶، نامه ۲۸.    
[۲۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۸۷، نامه ۲۸.    

«پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) از ماست. و تكذيب كننده (ابوجهل) از شما، اسداللّه (حمزه) از ماست. و اسد الاحلاف (يعنى ابوسفیان جمع كننده و قسم دهنده احزاب براى جنگ با پيامبر) از شما؛ دو سيّد و آقاى جوانان بهشت (حسن و حسین) از ما هستند و كودكان آتش (اولاد مروان يا فرزندان عقبة بن ابی معیط) از شما.»
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۰۵.    
[۲۶] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۴۹.    
(شرح‌های نامه:
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۶۰.    
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۴۰۸.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۱۲۱.    
[۳۰] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۱۹۶.    
)
مواردی متعدد از این مادّه در نهج البلاغه آمده است.

۱. ↑ راغب أصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۹۶، دمشق؛ بیروت، دار القلم، الدار الشامیة، چ اول، ۱۴۱۲.    
۲. ↑ فیروز آبادی، مجد الدین، القاموس المحیط، ج۱، ص۹۶۳، بیروت، چ۸، ۱۴۲۶.    
۳. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۸۳، نامه۲۷.    
۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۸۴، خطبه۴۳.    
۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۷۵، نامه۱۷.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۲، حکمت۲۵۲.    
۷. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۳۶، خطبه۲۱۸.    
۸. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۸۳، خطبه۴۱.    
۹. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۲، خطبه۹۷.    
۱۰. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۰۶، نامه۳۲.    
۱۱. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۶۳، نامه۱.    
۱۲. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۲۵، نامه۵۱.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۵.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۱، حکمت ۱۳۰.    
۱۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۲، حکمت ۱۳۰.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۵، حکمت ۱۳۰.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۷۷.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۹۸.    
۲۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۲۲.    
۲۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۲۱، نامه ۲۸.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۳۶، نامه ۲۸.    
۲۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۸۷، نامه ۲۸.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۰۵.    
۲۶. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۴۹.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۶۰.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۴۰۸.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۱۲۱.    
۳۰. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۱۹۶.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «اهل»، ص۹۲.    


رده‌های این صفحه : اهل‌بیت | مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 125 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 28 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
جعبه ابزار