• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

أَنام (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





أَنام (به فتح الف) یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای مطلق خلق و انسان‌ها است.
در بیان حضرت علی (علیه‌السلام) نیز به‌ همین معنی به کار رفته است.



أَنام به‌ معنای مطلق خلق و انسان‌ها است.
در اقرب الموارد آمده است: «الاَنامُ‌: الخَلْق.»
اما قاموس المحیط آن‌را مطلق خلق، اعم از جنّ و انس دانسته است.
و طبرسی این واژه را به انسان‌ها معنی کرده است.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الاَْنامُ - خطبه ۱۱۴ (دعای استسقاء)

در نهج البلاغه ظاهرا این واژه همه جا به معنی انسان‌ها آمده است.
چنان‌که آن حضرت (علیه‌السلام) در دعای استسقاء فرموده‌اند:
«اللَّهُمَّ ... نَدْعوكَ حينَ قَنَطَ الاَْنامُ، وَ مُنِعَ الْغَمامُ، وَ هَلَكَ السَّوامُ، أَلاّ تُؤاخِذَنا بَأَعْمالِنا.»
«خدایا تو را در وقتی می‌خوانیم که مردم نومید شده و باران قطع گردیده و چهارپایان (چرنده‌ها) مرده‌اند، می‌خواهیم ما را با اعمال خود مواخذه نکنی.» «سوامّ» جمع سائمه است.


۲.۲ - لِلانامِ - خطبه ۱۷۱ (دعا)

همچنین حضرت امیر (علیه‌السلام) هنگامی که در صفین با اصحاب معاویه روبرو شد، چنین فرمود:
«اللَّهُمَّ ... رَبَّ هذِهِ الاَْرْضِ الَّتي جَعَلْتَها قَراراً لِلانامِ، وَ مَدْرَجاً لِلْهَوامِّ و الاَْنعامِ ... إِنْ أَظْهَرْتَنا عَلَى عَدُوِّنا فَجَنِّبْنا الْبَغْيَ وَ سَدِّدْنا لِلْحَقِّ.»
«خدایا‌ ای پروردگار این زمین که آن‌را قرارگاه انسان‌ها و محّل حرکت و جنبیدن حشرات و چهارپایان کرده‌ای ... اگر ما را بر دشمنان پیروز گرداندی، از تجاوز و ظلم دورمان بدار و برای حق استوارمان گردان.»


«انام» جمعاً پنج بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۱۵.    
۲. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۱، ص۷۷.    
۳. فیروز آبادی، مجد الدین، القاموس المحیط، ج۱ف ص۱۰۷۷، بیروت، مؤسسة الرسالة للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۴۲۶.    
۴. شیخ الطبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۹،ص۳۰۰، بی‌جا، دارالمعرفة، بی‌تا.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۲۶۵، خطبه ۱۱۴.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۲۵، خطبه ۱۱۳.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۲، خطبه ۱۱۵.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۵۵.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۸۴.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۸۵.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۱۴۳.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۷۹.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۶۲.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۹، خطبه ۱۷۱.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۰۲، خطبه ۱۶۶.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۴۵، خطبه۱۷۱.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۷۷، خطبه۱۷۱.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۰۰.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۰۰-۶۰۱.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۴۷۷.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۲۴.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۳۰۱.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷، خطبه ۱.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۲، خطبه ۹۰.    
۲۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۸۱، خطبه ۹۰.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «انام»، ص۹۰-۸۹.    






جعبه ابزار