أَذیً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَذیً: (الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ) «أَذیً» (به فتح الف) به معنای ناخوشایند و ناپسند است.
اين
آیه درباره گروهى از منافقان نازل شده، كه دور هم نشسته بودند و سخنان ناهنجار، درباره
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) مى‌گفتند، يكى از آنان گفت: اين كار را نكنيد، زيرا مى‌ترسيم به گوش
محمد برسد، و او به ما بد بگويد (و مردم را بر ضد ما بشوراند).
يكى از آنان كه نامش
جلاس بود گفت: مهم نيست، ما هر چه بخواهيم مى‌گوئيم، و اگر به گوش او رسيد نزد وى مى‌رويم، و انكار مى‌كنيم، و او از ما مى‌پذيرد، زيرا محمد
آدم خوش‌باور و دهن‌بينى است، و هركس هرچه بگويد قبول مى‌كند، در اين هنگام آيه فوق نازل شد.
به موردی از کاربرد أَذیً در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَمِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ وَيِقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَيْرٍ لَّكُمْ يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَيُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ وَرَحْمَةٌ لِّلَّذِينَ آمَنُواْ مِنكُمْ وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ رَسُولَ اللّهِ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ) «از آن‌ها كسانى هستند كه
پیامبر را
آزار مى‌دهند و مى‌گويند: «او آدم خوش‌باورى است!» بگو: «خوش‌باور بودن او به
نفع شماست؛ ولى بدانيد او به
خدا ایمان دارد؛ و تنها مؤمنان را تصديق مى‌كند؛ و
رحمت است براى كسانى از شما كه ايمان آورده‌اند.» و آن‌ها كه پيامبر خدا را آزار مى‌دهند، براى آن‌ها
عذاب دردناكى است!»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: سبب
نزول اين
آیه اين بود كه
عبداللَّه بن نبتل (يكى از منافقين) همواره نزد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) مى‌آمد و فرمايشات آن جناب را مى‌شنيد و براى منافقين نقل مى‌كرد، و به اصطلاح سخن‌چينى مى‌كرد،
خداوند جبرئیل را فرستاد و به آن جناب گفت: اى
محمد! مردى از منافقين
نمامی مى‌كند و مطالب تو را براى منافقين مى‌برد.
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) پرسيد او كيست؟ گفت: مرد سياه چهره‌اى است كه سرش پر مو است، با دو چشمى نگاه مى‌كند كه گويى دو تا
دیگ است، و با
زبان شیطان حرف مى‌زند.
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) او را
صدا زد و او
قسم خورد كه من چنين كارى نكرده‌ام. حضرت فرمود: من از تو قبول كردم، ولى تو ديگر اين كار را مكن. آن
مرد دوباره نزد رفقاى خود برگشت و گفت: محمد مردى دهن‌بين است، خدا به او خبر داده بود كه من عليه او سخن‌چينى مى‌كنم و اخبار او را براى شماها مى‌آورم و او از خدايش قبول كرده بود، ولى وقتى من گفتم كه من چنين كارى را نكرده‌ام، از من هم قبول كرد و بدين جهت خداوند اين آيه را نازل كرد.
(وَاللَّذَانَ يَأْتِيَانِهَا مِنكُمْ فَآذُوهُمَا فَإِن تَابَا وَأَصْلَحَا فَأَعْرِضُواْ عَنْهُمَا إِنَّ اللّهَ كَانَ تَوَّابًا رَّحِيمًا) «و از ميان شما، آن
مرد و زنى كه
همسر ندارند، و مرتكب آن كار زشت مى‌شوند، آن‌ها را با اجراى
حد مجازات كنيد و اگر
توبه كنند، و خود را
اصلاح نمايند، از آن‌ها درگذريد زيرا
خداوند، توبه‌پذير و مهربان است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: آیه قبل و این آیه از نظر مضمون متناسب با همند و
ضمیر مؤنث -ها- در جمله: (ياتيانها) بطور قطع به كلمه (فاحشة) بر مى‌گردد، و اين خود مؤيد اين معنا است كه زمينه هر دو آيه بيان حكم
زنا است، و بنا بر اين آيه دوم متمم حكم در آيه اول است، چون آيه اول تنها حكم زنان زناكار را متعرض شده، و آيه دوم حكم زن و مرد هر دو را بيان مى‌كند، و آن عبارت است از
ایذاء يعنى
شکنجه دادن، پس در نتيجه از مجموع دو آيه حكم مرد زناكار و زن زناكار با هم استفاده مى‌شود، و آن اين است كه هر دو را كتک مى‌زنند، و خصوص زن زناكار را در
خانه حبس مى‌كنند.
ليكن اين معنا با آيه بعد كه مى‌فرمايد: (اگر
توبه كردند و به صلاح گرائيدند دست از آن دو برداريد ...) سازگار نيست، براى اين‌كه در آيه مورد بحث مى‌فرمود: زن را تا ابد در خانه حبس كنيد، و اين آيه مى‌فرمايد: اگر توبه كردند رهاشان كنيد، به‌ناچار بايد گفت: منظور از دست‌برداشتن از آن دو، دست‌بردارى از كتک و شكنجه آن دو است، نه از حبس كه حبس به حال خود باقى است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اذی»، ج۱، ص۴۸.
