آیه تهلکه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیه ۱۹۵
سوره بقره،
از
آیات دلالت کننده بر وجوب شرعی
احتیاط است.
آیه تهلکه "و لا تلقوا بایدیکم الی التهلکة"
آیه‌ای است که به منظور اثبات
احتیاط شرعی به آن استناد شده است به این بیان که
حکم به
ترخیص و انجام فعل در چیزهایی که
احتمال حرمت آنها داده می‌شود (
محتمل الحرمه ) - هر چند دلیل معتبری بر
حرمت آنها اقامه نشده - از مصادیق " به هلاکت انداختن نفس " بوده و
حرام است، بنابراین چاره‌ای جز
احتیاط در
مشتبهات نیست.
اخباری‌ها می‌گویند:
مکلف گاهی توجه ندارد که ممکن است استعمال دخانیات در عالم واقع
حرام باشد؛ در این صورت، اگر وی مرتکب چنین فعلی شود نهی آیه شریفه شامل او نمی شود؛ ولی اگر
مکلف، به حکم واقعی استعمال دخانیات توجه داشته باشد و
احتمال حرمت واقعی آن را بدهد و با این حال مرتکب آن شود، مصداقی از به هلاکت انداختن نفس محقق می‌شود که
آیه شریفه، از آن
نهی کرده است.
به استدلال
اخباری ها جواب‌هایی داده شده است از جمله:
۱- اگر
مکلف احتمال حرمت استعمال دخانیات بدهد و دلیل معتبری به او
اجازه ارتکاب آن را ندهد، در صورت ارتکاب، از مصادیق به
هلاکت انداختن
نفس شمرده می‌شود، اما اگر دلیل معتبری بر
حرمت عمل وجود نداشته باشد و
مکلف برای انجام آن، به ادله ای که دلالت بر
ترخیص از ناحیه
شارع دارد، مثل
حدیث رفع،
حدیث سعه و...، استناد بکند، دیگر از مصادیق به هلاکت انداختن نفس شمرده نمی شود؛
۲- نهی در آیه،
نهی ارشادی است؛
۳- این آیه در سیاق
آیات جهاد است و با ملاحظه قبل و بعد آن، نتیجه ای عکس تصور ابتدایی به دست می‌آید، زیرا می‌فرماید:" خود را برای نبرد با
دشمن آماده نموده و با او مبارزه کنید " سپس می‌فرماید:" و لا تلقوا بایدکم الی التهلکة "؛ یعنی اگر در خانه نشستید و برای
جهاد آماده نشدید، این عمل شما به هلاکت اندختن نفس است.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۱، برگرفته از مقاله «آیه تهلکه».
