آیات مبین (علوم قرآنی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آیات مبین، آیات دارای
مدلول روشن را می‌گویند.
در یک تقسیم بندی، آیات
قرآن بر دو قسم است:
آیاتی که مدلولشان-بدون نیاز به چیزی- روشن و معلوم است، و آیاتی که معانی آنها بنفسه روشن نیست. دسته اول را «
آیات مبین بنفسه »، «
آیات بین » و «
آیات بین بنفسه » می‌گویند. بسیاری از آیات از این قبیل‌اند، مثل آیه: (التائبون العابدون الحامدون السائحون الراکعون الساجدون الآمرون بالمعروف والناهون عن المنکر والحافظون لحدود الله)،
و
آیه : (ان المسلمین والمسلمات والمؤمنین والمؤمنات...) ،
و آیه: (قد افلح المؤمنون)،
و آیه: (واضرب لهم مثلا اصحاب القریة)،
و آیه: (یا ایها الذین اوتوا الکتاب آمنوا بما نزلنا مصدقا لما معکم).
دسته دوم را وقتی به تنهایی-و صرف نظر از اموری که از آنها
رفع اجمال کرده- لحاظ کنیم «
آیات مجمل » می‌گویند، و وقتی همراه با امور رافع اجمال آنها لحاظ کنیم «
آیات مبین به غیر »، «
آیات مفسر » و «
آیات مفصل » می‌گویند.
گاهی رفع اجمال به این است که درپی آیه مجمل عبارتی می‌آید که
اجمال آن را برطرف می‌کند؛ مانند: "من الفجر" در (... حتی یتبین لکم الخیط الابیض من الخیط الاسود من الفجر …).
و گاهی نیز در آیه دیگر و به طور ناپیوسته، از لفظ، یا عبارت مجملی رفع اجمال می‌شود؛ مانند: (الطلاق مرتان...) .
این عبارت اجمال دارد، و آیه ۲۳۰ همین
سوره اجمال آن را رفع می‌کند که مراد از آن
طلاق رجعی است. و گاهی هم مبین و برطرف کننده اجمال،
سنت معصوم علیه‌السّلام است.
زرکشی بسیاری از آیات احکام فقهی مثل
احکام طهارت ،
نماز ،
زکات ،
روزه ،
حج ،
معاملات ،
نکاح ،
حدود و
دیات را از قبیل آیات مجمل دانسته است، مثل آیه: (وآتوا حقه یوم حصاده)،
که
کیفیت زکات ،
نصاب زکات ،
شروط و حالات آن بیان نشده است، و آیه: (ولله علی الناس
حج البیت من استطاع الیه سبیلا)،
که ارکان و
شروط حج و بسیاری دیگر از
احکام حج در آن بیان نشده است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«آیات مبین».
