کشمش
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کشمش به معنای انگور خشک شده است.
از آن به مناسبت در باب‌های
طهارت،
صوم،
زکات،
تجارت،
اطعمه و اشربه و
ضمان سخن گفته‌اند.
به مواردی از ابواب فقه که در آن عنوان کشمش مطرح شده، در ذیل می‌پردازیم.
به قول مشهور، آب کشمش (آبی که با خیساندن کشمش در آب و فشردن آن گرفته و یا کشمش در آب جوشانده و شیرینی آن با آب مخلوط می‌شود) با جوش آمدن
حرام نمی‌شود، بلکه پاک و خوردن آن حلال است.
بعضی قائل به حرمت خوردن آن پس از جوش آمدن شده‌اند.
برخی بین کشمش جوشیده با آتش و کشمشی که خود به خود جوشیده تفصیل داده، در فرض نخست قائل به طهارت، لیکن حرمت خوردن و در فرض دوم قائل به
نجاست شده‌اند.
برخی نیز در صورتی که خود به خود جوش بیاید، قائل به نجاست و حرمت و در غیر آن صورت مانند پختن آن قائل به طهارت و حلّیت شده‌اند.
بنابر قول به نجاست، اگر دو سوم آب کشمش با جوشیدن از بین رود، پاک و
حلال می‌شود.
چنانچه کشمش را در روغن سرخ کنند یا در خورشت بیندازند و بجوشانند، بنابر قول به عدم حرمت آن با جوش آمدن، پاک و حلال است. همچنین بنابر قول به حرمت آن در صورت مستهلک شدن در خورشت بسیاری در این فرض هم خوردن آن را حلال دانسته‌اند، اما در صورت مستهلک نشدن، بنابر قول به نجاست آب کشمش با جوشیدن خوردن آن حرام می‌باشد. البته در صورت علم به نجوشیدن، یا شک در جوشیدن، خوردن آن حلال خواهد بود.
افطار با خرما یا کشمش برای روزه‌دار و نیز خوردن آن دو هنگام سحر
مستحب است.
چنان که در روز
عید فطر، افطار کردن با شیرینی خوردن آن ناشتا در آغاز روز) مستحب است و افضل افطار با خرما، کشمش و شکر (شکر سرخ) است.
کشمش از غلات چهارگانه متعلق
زکات است.
به قول مشهور، زمان تعلق زکات به کشمش، هنگام غوره شدن است، لیکن زمان وجوب پرداخت آن، بعد از چیدن و خشک شدن
و رسیدن به
حد نصاب است.
پرداخت انگور بابت زکات کشمش جایز نیست، مگر آنکه انگور را به عنوان قیمت آن بپردازد که بنابر جواز پرداخت قیمت از غیر پول رایج جایز خواهد بود.
پرداخت کشمش بابت زکات فطره بعد از خرما افضل از دیگر خوراکی‌ها است.
برخی قدما بر اساس بعضی روایات پرداخت کشمش به عنوان زکات فطره را بر اهل ری و مرو واجب دانسته‌اند.
به قول مشهور، فروختن کشمش انگور و مانند آن به کســی کــه می‌داند از آن
شراب می‌سازد،
مکروه و فروختن آن برای آنکه از آن شراب درست شود؛ بدین معنا که شراب ساختن در عقد شرط گردد و یا با توافق بر آن فروخته شود حرام و معامله باطل خواهد بود.
خرید و فروش کشمش در برابر انگور با زیادی یکی بر دیگری
ربا و
حرام است.
در صحت فروش کشمش به هم وزن آن اختلاف است.
در فروختن کشمش به
بیع سلم باید نوع کشمش، رنگ، محل تولید و ریز و درشت بودن آن مشخص باشد.
به قول مشهور کشمش از خوراکی‌های موضوع حکم
احتکار است.
اگر کسی انگوری را
غصب کند سپس انگور تبدیل به کشمش گردد و از وزن آن کاسته شود، غاصب،
ضامن نقصان آن خواهد بود، هر چند از لحاظ قیمت تفاوتی نکرده یا گران‌تر شده باشد. بنابراین، باید مثل آن را به صاحبش بپردازد.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۷، ص۱۲۴.
