یُجادِلُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یُجادِلُ: (یُجادِلُ فی ءَآیاتِ) «یُجادِلُ» از مادّه
«جَدَل»، در اصل، به معنای «تابیدن طناب و محکم کردن آن است»، سپس، در مورد ساختمانها و زره، و مانند آن، به کار رفته و به همین جهت، به عمل کسانی که در مقابل هم می‌ایستند و مناظره می‌کنند و هر کدام می‌خواهد پایه‌های سخن خود را محکم کرده، بر دیگری غلبه نماید، «مجادله» گفته می‌شود.
ولی، باید توجّه داشت که:
«مجادله» از نظر محتوای لغت عرب، همیشه مذموم نیست (هر چند در فارسی روزمره، به ما این معنا را می‌بخشد) بلکه اگر در مسیر
حق، و متکی به منطق، و برای تبیین واقعیت‌ها، و ارشاد افراد بی‌خبر بوده باشد، ممدوح است، و اگر متکی به دلائل واهی، و ناشی از
تعصب و
جهل و
غرور، و به منظور اغفال این و آن، صورت گیرد، مذموم است، و اتفاقاً در قرآن مجید، در هر دو مورد به کار رفته است.
(مَا يُجَادِلُ فِي آيَاتِ اللَّهِ إِلَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَا يَغْرُرْكَ تَقَلُّبُهُمْ فِي الْبِلَادِ) (تنها كسانى در
آیات ما مجادله مى‌كنند كه از روى
عنادکافر شده‌اند؛ پس مبادا رفت و آمد آنان در شهرها و قدرت‌نماييشان تو را فريب دهد!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در اين آيه متعرض حال كسانى شده كه با جدال به باطل مى‌خواهند با حجت‌هاى حق مقابله كنند و بدين منظور به طور اشاره مى‌فرمايد: اينطور اشخاص اهل عقابند و از قلم خدا نمى‌افتند و خدا از ايشان غافل نيست، چون همان طور كه كتاب را نازل كرده تا مظهرى براى دو نام
(غافِرِ الذَّنْبِ) و
(قابِلِ التَّوْبِ) فراهم گشته، جمعى را بيامرزد، و توبه‌شان را بپذيرد، همچنين آن را نازل كرد تا مظهرى براى نام
(شَدِيدِ الْعِقابِ) محقق گردد، و اهل عقابى باشد تا عقابش كند، پس
پیامبر نبايد از جدال آنان ناراحت شود و از حال و وضعى كه در آنان مشاهده مى‌كند مغرور نگردد و فريب نخورد.
پس اگر فرمود
(ما يُجادِلُ فِي آياتِ اللَّهِ) و نفرمود ما يجادل فى القران ، براى اين است كه جمله دلالت كند بر اينكه جدالى كه كفار مى‌كنند جدال در
حق است كه آيات دان جهت كه آياتند بر حق بودن آن دلالت دارند. علاوه بر اين، طرف مقابلشان در اين جدال شخص رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است كه او نيز به حكم آيات به سوى حق دعوت مى‌كند. پس معلوم مى‌شود كه جدالشان براى از بين بردن حق است، نه براى دفاع از حق.
از اين هم كه بگذريم جدال در آيه بعدى مقيد به
باطل و براى از بين بردن حق شده، پس مراد از مجادله در
آیات خدا، در آيه مورد بحث نيز مجادله به منظور از بين بردن حق، و خلاصه مجادله مذموم است و شامل جدال براى اثبات حق و دفاع از آن نيست.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یُجادِلُ»، ص۶۳۷.
