یَنْعِه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَنْعِه:
(إِذَا أَثْمَرَ وَ يَنْعِهِ) یَنْعِه: از ماده
«ينع» (بر وزن منع) به معنى «رسيده و شاداب شدن ميوه» است.
به موردی از کاربرد
یَنْعِه در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ نَبَاتَ كُلِّ شَيْءٍ فَأَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِرًا نُّخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُّتَرَاكِبًا وَ مِنَ النَّخْلِ مِن طَلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِيَةٌ وَ جَنَّاتٍ مِّنْ أَعْنَابٍ وَ الزَّيْتُونَ وَ الرُّمَّانَ مُشْتَبِهًا وَ غَيْرَ مُتَشَابِهٍ انظُرُواْ إِلِى ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَ يَنْعِهِ إِنَّ فِي ذَلِكُمْ لآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ) (اوست آن كس كه از
آسمان، آبى نازل كرد و به وسيله آن، انواع نباتات را رويانديم و از آن، ساقه‌ها و شاخه‌هاى سبز، خارج ساختيم و از آنها دانه‌هاى متراكم و از شكوفه نخل، خوشه‌هايى با رشته‌هاى باريک خارج ساختيم و باغ‌هايى از انواع انگور و
زیتون و انار، گاه شبيه به يكديگر و گاه بى‌شباهت! هنگامى كه ميوه مى‌دهد، به ميوه آن و طرز رسيدنش بنگريد كه در آن، نشانه‌هايى از عظمت
خدا براى گروه
مؤمنان است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: قنوان جمع قنو و به معناى عذق- به كسر عين- است كه خوشه خرما را گويند، دانية به معناى نزديک و مشتبه و غير متشابه به معناى هم شكل و مخالف در شكل نوعى است، و ينع ميوه، رسيدن و پخته شدن آن را گويند.
خداى تعالى در اين آيه شريفه چند فقره از چيزهايى را كه به دست قدرت خود آفريده خاطرنشان ساخته تا آنان كه داراى عقل و بصيرتند در خلقت آنها نظر كرده و بدين وسيله به توحيد
خدای تعالی راه يابند: بعضى از آن مذكورات امورى هستند مربوط به زمين، مانند شكافتن دانه‌هاى گياهان و هسته‌هاى درختان و امثال آن، بعضى ديگر امورى هستند مربوط به آسمان، مانند پديد آوردن شب و صبح و به وجود آوردن آفتاب و ماه و ستارگان، بعضى ديگر مربوط به خود آدمى و اينكه تمامى افراد بشر از يك فرد منشعب شده، كه بعضى از آنان مستقر و بعضى ديگر مستودعند، و بعضى ديگر امورى هستند مربوط به همه آن مذكورات، و آن فرستادن باران از آسمان و فراهم ساختن غذا براى نباتات، ميوه‌ها، حيوانات، آدميان و روياندن اشيايى كه قوه روئيدن دارند مانند گياه و حيوان و انسان است.
خداى تعالى در اين آيه ستارگان را آيتى مخصوص مردم دانا، انشاى نفوس بشرى را آيتى مخصوص به مردمان فقيه و تدبير نظام روئيدنى‌ها را آيتى مخصوص به مردم با
ایمان شمرده است، و اين به خاطر مناسبتى است كه در ميان مى‌باشد، مثلا نظر در تدبير نظام را از اين جهت اختصاص به مردم با ايمان داد كه تفكر در آن احتياج به درس خواندن و مئونه علمى ندارد، بلكه هر فهم عادى نيز مى‌تواند در آن نظر كرده از دقتى كه در آن به كار رفته پى به صانع آن ببرد، به شرط اينكه همين مقدار فهم عواميش به نور ايمان روشن و متنور بوده و قذارت عناد و لجاج آن را آلوده نكرده باشد. به خلاف نظر در ستارگان و اوضاع آسمان كه هر كسى نمى‌تواند از آن سر درآورده و به دقايق آن پى ببرد، بلكه مخصوص است به دانشمندانى كه تا حدى آشنايى به دست آورده باشند، و همچنين سر درآوردن از خصوصيات نفس و اسرار خلقت آن كه علاوه بر داشتن مئونه علمى كافى به مراقبت باطن و تهذيب نفس محتاج است.
خداوند در
آیه مورد بحث، با جمله «انظروا» (نگاه كنيد) دستور به دقت كردن در ساختمان ميوه، هنگامى كه به ثمر مى‌نشيند و نيز چگونگى رسيدن و شاداب شدن آن را داده و اين عمل را نشانه‌هاى روشنى از قدرت و حكمت خويش براى افرادى كه اهل يقين هستند، دانسته است.
مراحل مختلفى را كه يک ميوه از هنگامى كه نارس است تا موقعى كه كاملا رسيده مى‌شود، مى‌پيمايد بسيار قابل‌ملاحظه است، زيرا لابراتوارهاى درونى ميوه دائما مشغول كارند و مرتبا تركيب شيميايى آن را تغيير مى‌دهند تا هنگامى كه به آخرين مرحله برسد و وضع ساختمان آن تثبيت شود كه البته هر يک از اين مراحل خود نشانه‌اى از عظمت و قدرت آفريننده است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یَنْعِه»، ج۴، ص۷۸۵.
