یَقذِفُون (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَقذِفُون: (وَ يَقْذِفُونَ بِالْغَيْبِ) چنان که در پیش گفتیم از مادّه «
قذف»
به معنی
«پرتاب کردن چیزی» است.
به موردی از کاربرد
یَقذِفُون در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قَدْ كَفَرُوا بِهِ مِن قَبْلُ وَ يَقْذِفُونَ بِالْغَيْبِ مِن مَّكانٍ بَعيدٍ) (در حالى كه پيش از اين كه در نهايت آزادى بودند به آن
کافر شدند و بدون آگاهى و دورا دور، نسبت‌هاى ناروا مى‌دادند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(وَ قَدْ كَفَرُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ وَ يَقْذِفُونَ بِالْغَيْبِ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ) اين جمله حال از ضمير در جمله
(وَ أَنَّى لَهُمُ التَّناوُشُ) است. و مراد از جمله
(وَ يَقْذِفُونَ بِالْغَيْبِ مِنْ مَكانٍ بَعيدٍ) اين است كه از عالم دنيا درباره عالم آخرت نسبت‌هاى نسنجيده مى‌دهند، با اينكه به غير از پندار و مظنه دليلى ندارند، و با اينكه اصلا
آخرت غايب از حواس اينهاست، و با اين حال چگونه مى‌گويند بعثى و بهشتى و دوزخى نيست؟ بعضى از
مفسرین گفته‌اند: مراد از اين جمله اين است كه به
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نسبت ناروا مى‌دهند و او را
ساحر و
دروغگو و مفترى و شاعر مى‌خوانند.
در
آیه مورد بحث که از آخرین آیات
سوره سبا است با توجه به آیات قبل که پیرامون مشرکان لجوج سخن گفته شده، روی سخن را به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کرده می‌فرماید: «آنها پیش از این (که در نهایت آزادی بودند) به آن کافر شدند و از مکان دور دستی به جهان غیب پرتاب می‌شدند.» نه تنها کافر شدند، بلکه انواع اتهامات را به پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و تعلیمات او بستند و درباره «جهان غیب-عالم ماوراء طبیعت و
قیامت و
نبوت پیامبر-داوری‌های نادرستی می‌کردند و از نقطه دوردستی نسبت‌هایی به آن می‌دادند.»
(وَ یَقْذِفُونَ بِالْغَیْبِ مِنْ مَکٰانٍ بَعِیدٍ) کلمه «غیب» جهان ماوراء حسّ است و «مکان بعید» به معنی نقطه دور دست است و مجموعا کنایه لطیفی است از کسی که بدون آگاهی و اطلاع درباره جهان ماوراء طبیعت قضاوت می‌کند، همان گونه که پرتاب کردن چیزی از نقطه دور دست، کمتر به هدف می‌خورد این ظن و گمان و داوری آنها نیز به هدف اصابت نمی‌کند.
گاه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را «ساحر» می‌خواندند، گاه «مجنون»، گاه «کذاب» و گاه قرآن را ساخته فکر بشر می‌دانستند و گاه
بهشت و
دوزخ و قیامت را به کلی انکار می‌کردند، تمام اینها یک نوع «رجم به غیب» و «تیر در تاریکی» و «قذف من مکان بعید» بود.
(لا يَسَّمَّعُونَ إِلَى الْمَلَإِ الْأَعْلَى وَ يُقْذَفُونَ مِن كُلِّ جانِبٍ) (آنها نمى‌توانند به سخنان
فرشتگان عالم بالا گوش فرا دهند و هر گاه چنين كنند از هر سو هدف قرار مى‌گيرند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید:
و مقصود شيطان‌ها از گوش دادن به
ملأ أعلی اين است كه: بر اخبار غيبى كه از عالم ارضى پوشيده است اطلاع پيدا كنند، مانند حوادثى كه بعدها در زمين رخ مى‌دهد و اسرار پنهانى كه
آيه (وَ ما تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّياطِينُ وَ ما يَنْبَغِي لَهُمْ وَ ما يَسْتَطِيعُونَ إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ) بدان اشاره دارد، و همچنين
آيه (وَ أَنّا لَمَسْنا السَّماءَ فَوَجَدْناها مُلِئَتْ حَرَساً شَديداً وَ شُهُباً وَ أَنّا كُنّا نَقْعُدُ مِنْها مَقاعِدَ لِلسَّمْعِ فَمَنْ يَسْتَمِعِ الْآنَ يَجِدْ لَهُ شِهاباً رَصَداً) و كلمه قذف در جمله
(وَ يُقْذَفُونَ مِنْ كُلِّ جانِبٍ) به معناى تيراندازى است. و كلمه
جانب به معناى جهت و ناحيه است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
در
آیه ۸ سوره صافات به جمله «یقذفون» بر می‌خوریم. در آنجا آمده است: «آنها (
شیاطین) نمی‌توانند به (سخنان) فرشتگان عالم بالا گوش فرادهند (و هرگاه چنین بخواهند) از هر سو هدف تیرها قرار می‌گیرند.»
(لا یَسَّمَّعُونَ اِلَی الْمَلَاِ الْاَعْلی وَ یُقْذَفُونَ مِنْ کُلِّ جانِبٍ) در این
آیه، جمله «
(یُقْذَفُونَ)» از مادّه «
(قذف)» به معنی پرتاب کردن و تیر‌انداختن به مکان دور است و منظور در اینجا طرد «شیاطین» به وسیله «
شهب» می‌باشد و این نشان می‌دهد که خداوند حتّی به آنها اجازه نمی‌دهد که اخبار ملا اعلی را بشنوند و به قلمرو آن نزدیک شوند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یَقذِفُون»، ج۳، ص۵۹۷-۵۹۸.
