یَغْلِبُوا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَغْلِبُوا:(صابِرونَ يَغْلِبواْ مِئَتَيْنِ) «یَغْلِبُوا» از مادّه
غَلَب (به فتح غین و لام) به معنای پيروزى و مقهور كردن حريف است.
در اين
آیه دستورات نظامى و احكام
جهاد اسلامى تعقيب مى‌شود. مى‌فرمايد: «اى پيامبر! مؤمنان را تحريک به
جنگ (با
دشمن)كن هرگاه بيست نفر با
استقامت از شما باشند بر دويست نفر غلبه مى‌كنند. گرچه تعبير آيه به صورت اخبار از غلبه يک نفر بر ده نفر است، ولى به
قرینه آيه بعد كه مى‌گويد:
(اَلْآنَ خَفَّفَ اللّٰهُ عَنْكُمْ) «هم اكنون
خدا اين تكليف را بر شما تخفيف داد» روشن مى‌شود كه منظور از آن تعيين وظيفه و برنامه و دستور است نه تنها يک خبر ساده، و به اين ترتيب مسلمانان نبايد منتظر اين باشند كه از نظر نفرات جنگى با
دشمن در يک سطح مساوى قرار گيرند، بلكه حتّى اگر عدد آن‌ها يک‌دهم نفرات دشمن باشد باز وظيفه جهاد بر آن‌ها فرض است.
به موردی از کاربرد «یَغْلِبُوا» در قرآن، اشاره می‌شود:
(يا أَيُّها النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنينَ عَلَى الْقِتالِ إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرونَ صابِرونَ يَغْلِبواْ مِئَتَيْنِ وَ إِن يَكُن مِّنكُم مِّئَةٌ يَغْلِبواْ أَلْفًا مِّنَ الَّذينَ كَفَرواْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاّ يَفْقَهونَ) «اى پيامبر! مؤمنان را به جنگ با دشمنان خطرناک برانگيز. هرگاه از شما بيست نفر با استقامت باشند، بر دويست نفر غلبه مى‌كنند؛ و اگر صد نفر باشند، بر هزار نفر از كسانى كه
کافر شدند، پيروز مى‌گردند؛ چرا كه آن‌ها گروهى هستند كه نمى‌فهمند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرونَ صابِرونَ يَغْلِبوا مِائَتَيْنِ) مقصود از
کلمه ماتين دويست نفر از كفار است، هم چنان كه در جمله بعد، كلمه
الف را مقيد به كفار نموده. و همچنين در جمله
(وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ) مقصود صد نفر صابر است كه قبلا كلمه عشرون را مقيد بدان كرده بود. و حرف
باء در جمله
(بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهونَ) سببيت را مى‌رساند و ممكن هم هست به اصطلاح ادبى
باء آلت باشد، هر چه باشد جمله را تعليليه مى‌كند و اين تعليل متعلق به كلمه يغلبوا است. و معنايش اين است كه بيست نفر صابر از شما بر دويست نفر از كسانى كه كافر شده‌اند غالب مى‌شود، و صد نفر صابر از شما بر هزار نفر از كسانى كه كافر شده‌اند غالب مى‌آيند، و اين غلبه به
علت اين است كه كفار مردمى هستند كه نمى‌فهمند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یغلبوا»، ج۳، ص ۳۴۰.
