یَضُرُّنا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَضُرُّنا:
(ما لا يَنْفَعُنا وَ لا يَضُرُّنا) یَضُرُّنا از ماده «ضرّ» و «ضرّ» به معنى «زيان رسانيدن» است. تبيين اللغات مى‌نويسد:هرگاه ضرّ و نفع با هم گفته شود به فتح ضاد است و هرگاه به تنهايى گفته شود به ضمّ است. اين آيه در برابر اصرارى كه
مشرکان براى دعوت مسلمانان به
کفر و بت‌پرستى داشتند به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) دستور مى‌دهد كه با يک دليل دندان‌شكن به آن‌ها پاسخ گويد و به صورت يک استفهام انكارى از آن‌ها بپرسد كه «بگو آيا چيزى غير از خدا بخوانيم كه نه سودى به حال ما دارد نه زيانى؟...» اين جمله در حقيقت اشاره به آن است كه معمولا كارهاى انسان از يكى از دو سرچشمه ناشى مى‌شود يا به خاطر جلب منفعت است (اعم از اين كه منفعت معنوى باشد يا مادى) و يا به خاطر دفع ضرر است (اعم از اين كه ضرر معنوى يا مادى باشد) چگونه شخصى عاقل كارى انجام مى‌دهد كه هيچ‌يک از اين دو عامل در آن وجود نداشته باشد؟
به موردی از کاربرد یَضُرُّنا در قرآن، اشاره می‌شود:
(قُلْ أَنَدْعو مِن دونِ اللّهِ ما لا يَنفَعُنا وَ لا يَضُرُّنا وَ نُرَدُّ عَلى أَعْقابِنا بَعْدَ إِذْ هَدانا اللّهُ كالَّذي اسْتَهْوَتْهُ الشَّياطينُ في الأَرْضِ حَيْرانَ لَهُ أَصْحابٌ يَدْعونَهُ إِلى الْهُدى ائْتِنا قُلْ إِنَّ هُدى اللّهِ هُوَ الْهُدى وَ أُمِرْنا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعالَمينَ) (بگو: آيا غير از
خدا، چيزى را بخوانيم و عبادت كنيم كه نه سودى به حال ما دارد، نه زيانى و به اين ترتيب، به عقب برگرديم بعد از آن‌كه خداوند ما را هدايت كرده است؟! همانند كسى كه براثر وسوسه هاى شياطين، در روى زمين راه را گم كرده و سرگردان مانده است؛ درحالى‌كه يارانى دارد كه او را به هدايت دعوت مى‌كنند و مى‌گويند: به سوى ما بيا! بگو: تنها هدايت خداوند، هدايت واقعى است و ما دستور داريم كه تسليم پروردگار جهانيان باشيم.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اين آيه احتجاج بر مشركين است به لحن استفهام انكارى و اگر از اوصاف بت‌ها و شركايشان مساله نفع و ضرر نداشتن را ذكر كرد، وجهش، همانطورى كه قبلا هم گفته‌ايم، اين است كه انسان به طور كلى به خاطر يكى از دو جهت براى خود معبود مى‌گيرد، حال چه آن معبود حق باشد و چه باطل و آن دو جهت يكى اميد به خير است و ديگرى ترس از شر. بنابراين، وقتى در معبود آدمى نه اميد خيرى است و نه از شرى جلوگيرى مى‌كند، چرا انسان در مقابلش
خاضع شده و آن را پرستيده و به درگاهش تقرب بجويد؟
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یَضُرُّنا»، ج۲، ص۶۶۱-۶۶۲.
