یَحْییٰ (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَحْیی (به فتح یاء و سکون حاء)، از
واژگان قرآن کریم و از
انبیاء بنی‌اسرائیل، فرزند
حضرت زکریّا (علیه‌السّلام) است. ایشان از مادری نازا و پدری پیر متولّد گردید که در
قرآن به آن اشاره شده است. او مصدّق و بشارت دهنده
عیسی (علیه‌السّلام) و پیشوای قوم خود و پارسا و از شایستگان و صلحا بود. حضرت یحیی به خاطر فتوایی که بر رابطه نامشروع حاکم
فلسطین صادر کرد، محکوم به
قتل شد. سپس وی را به
شهادت رسانده و سر او را بریده و نزد حاکم فلسطین فرستادند. این نام پنج بار در قرآن مجید آمده است.
یَحْیی (علیه‌السّلام)
از انبياء بنى‌اسرائيل، پسر زكريّا است.
یحیی در اثر دعای پدرش که از
خدا فرزند خواست متولّد گردید. ولادتش خارق عادت بود زیرا زکریّا (علیه‌السّلام) در آن موقع پیر و ناتوان بود و زنش فرتوت و از اوّل نازا بود:
(قالَ رَبِّ اَنَّی یَکُونُ لِی غُلامٌ وَ قَدْ بَلَغَنِیَ الْکِبَرُ وَ امْرَاَتِی عاقِرٌ قالَ کَذلِکَ اللَّهُ یَفْعَلُ ما یَشاءُ) (او گفت: «پروردگارا! چگونه ممكن است پسرى براى من باشد، در حالى كه پيرى به سراغ من آمده، و همسرم نازا است؟!» فرمود: «بدين‌گونه خداوند هر كارى را بخواهد انجام مى‌دهد.»)
همچنین است
آیه ۷ مریم.
او مصدّق و بشارت دهنده عیسی (علیه‌السّلام) بود و پیشوای قوم خود و پارسا و پیغمبر خدا و از شایستگان و صلحا بود...
(اَنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکَ بِیَحْیی مُصَدِّقاً بِکَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ سَیِّداً وَ حَصُوراً وَ نَبِیًّا مِنَ الصَّالِحِینَ) («خدا تو را به «يحيى» بشارت مى‌دهد؛ (كسى) كه كلمه خدا (مسيح) را تصديق مى‌كند؛ و رهبر خواهد بود؛ و از هوس‌هاى سركش بركنار، و پيامبرى از صالحان است.»)
بعضی از بزرگان در تفسیر خود «حصور» را کنار گیرنده از زنان گفته است ولی چنانکه در «حصر» گذشت
معنای پارسائی بهتر است و خود داری از زنان به معنی عدم تزویج حسن نیست.
«خدا به او دستور داد که کتاب را محکم گیرد و در کودکی بوی فهم و درک داد، و مهربانی و عاطفه مخصوصی عنایت فرمود، او پاک و متّقی بود و به پدر و مادرش نیکوئی می‌کرد و
ستمکار و عصیانگر نبود. سلام بر او روزی که به دنیا آمد، روزی که از دنیا رفت و روزی که سر از قبر بر می‌دارد.»
(یا یَحْیی خُذِ الْکِتابَ بِقُوَّةٍ وَ آتَیْناهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا)(وَ حَناناً مِنْ لَدُنَّا وَ زَکاةً وَ کانَ تَقِیًّا.)(وَ بَرًّا بِوالِدَیْهِ وَ لَمْ یَکُنْ جَبَّاراً عَصِیًّا.)(وَ سَلامٌ عَلَیْهِ یَوْمَ وُلِدَ وَ یَوْمَ یَمُوتُ وَ یَوْمَ یُبْعَثُ حَیًّا) او همچون پدرش زکریّا و عیسی و
الیاس از نیکوکاران و از عباداللّه الصالحین بود
(وَزَکَرِیَّا وَ یَحْیی وَعِیسی وَاِلْیاسَ کُلٌّ مِنَ الصَّالِحِینَ) (و همچنين زكريا و يحيى و عيسى و الياس را؛ كه همگى از صالحان بودند.)
قرآن مجید درباره شهادت او چیزی نگفته است. درباره قتل وی نوشته‌اند که:
هیرودیس حاکم فلسطین عاشق
هیرودیا دختر برادرش شد و تصمیم گرفت با وی
ازدواج کند اقوام و خویشان به این کار راضی بودند، این خبر به یحیی رسید یحیی اعلام کرد که این نکاح،
حرام و باطل و بر خلاف دستور
تورات است و شروع به مبارزه کرد. فتوای او دهان به دهان به همه رسید.
هیرودیا پس از شنیدن این مطلب طوری دل هیرودیس را ربود که او را وادار به قتل یحیی کرد. به دستور او حضرت یحیی (علیه‌السّلام) را سر بریدند و سرش را پیش هیرودیس و معشوقه‌اش آوردند.
نام مبارک حضرت یحیی پنج بار در قرآن مجید آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «یحیی»، ج۲، ص۲۱۵-۲۱۶.
