یوسف بن حسن تفکری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَفَکُّری، یوسف بن حسن،
زاهد و
محدّث و فقیه شافعی قرن پنجم است.
کنیه وی را «ابوالقاسم» گفته‌اند و به «یوسف زنجانی» نیز معروف بوده است.
ابن کثیر وی را «ابوالقاسم عسکری» ذکر کرده که در صحت آن
تردید است.
تفکّری در ۳۹۵ در
زنجان به
دنیا آمد.
علوم مقدماتی را در زادگاهش فرا گرفت، سپس به
اصفهان رفت و مدت مدیدی نزد ابونُعَیم
حافظ اصفهانی درس خواند و از وی
حدیث شنید.
وی از اصفهان به
بغداد رفت و در آن‌جا ساکن شد و در درس
ابواسحاق شیرازی،
فقیه و
متکلم شافعی و مؤلف التنبیه فی فروع الشافعیة، شرکت کرد و
فقه را نزد وی آموخت.
همواره ملازم و همراه استاد خود بود تا جایی که بزرگترین مصاحب ابواسحاق به شمار می‌رفت.
وی را به
ورع و
خشوع بسیار می‌شناختند و به علت کثرت
تفکر در
امور اخروی به تفکّری معروف شد.
در زنجان از ابی عبداللّه حسین فلاکی و ابی علی بن بُندار و در بغداد از ابواسحاق ابراهیم بن عمر برمکی (متوفی ۴۴۵) و محمدبن علی صَوری (متوفی ۴۴۱) حدیث شنید.
برخی چون اسماعیل بن احمد سمرقندی معروف به
ابن سمرقندی (متوفی ۵۳۶)، عبدالخالق بن احمد یوسفی و
شیرویه دیلمی از وی حدیث
نقل کرده اند.
تفکّری در ۴۷۳ در بغداد درگذشت و در مقبرة
باب حرب دفن شد.
(۱)
ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
(۲)
ابن کثیر، البدایة و النهایة، ج ۱۲، چاپ احمد ابوملحم (و دیگران)، بیروت ۱۴۰۷/ ۱۹۸۷.
(۳) عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیة، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/ ۱۹۸۷.
(۴) ذهبی.
(۵) عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیة الکبری، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تَفَکُّری»، شماره۳۷۲۷. علمای قرن پنجم
