• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

یقینیات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



يقينيات، علوم جزمی ثابت مطابق با واقع می‌باشند كه زوال و شک و ترديد هيچگاه در آنها راه ندارد.



قضایا به اعتبار مطابقت یا عدم مطابقت با واقع به یقینیات و غیر یقینیات تقسیم می‌شود.


یقینیات منسوب به یقین است و یقین عبارت است از اعتقاد مطابق با واقع که احتمال نقیض در آن نیست و شناخت آن تقلیدی نیست، این یقین شامل جهل مرکب و ظن و تقلید نمی‌شود. برخی از منطقیان آورده‌اند: یقینیات، علوم جزمی ثابت مطابق با واقع می‌باشند که زوال و شک و تردید هیچ گاه در آن‌ها راه ندارد و هر گاه به چیزی یقین حاصل شود و بعدا به معرض شک در آید آن قضیه مشتبه به یقین گردیده و یقینی نمی‌باشد. قضایایی که مورد یقین و غیر قابل تردید است ماده قیاس برهانی واقع می‌شوند. یقینیات در تمام عصرها و زمان‌ها و میان ملل و اقوام مختلف یقینی و غیر قابل تردید است.


قضیه یقینی دو قسم می‌شود، قضایای یقینی بدیهی و قضایای یقینی نظری.
[۶] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۵۷.
[۷] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۶۹.
[۸] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۲۱۴.



يک قضیه ممكن است از جهتى يقينى بوده و ماده برهان واقع شود و از جهت ديگر غير يقينى باشد و در اقناعیات استعمال گردد. انواع قضايا، بواسطه اجتماع عناوين مختلف در يک قضيه با يكديگر تداخل نموده و داراى مصاديق مشتركه هستند، مثلا يك قضيه از جهت اينكه ضرورى عقلى مى‌باشد از اولیات شمرده می‌شود، و از جهت توافق جمهور جزء مشهورات محسوب است، و از جهت آنكه پيشوايان بزرگ علمى آنرا پذيرفته‌اند جزء مقبولات بشمار مى‌آيد و در هرموردى بحسب هريک از عناوين مختلفه بكار برده شود جزء يقينيات يا مظنونات يا مشهورات مى‌باشد، بنابراين يک قضيه ممكن است از جهتى يقينى بوده و ماده برهان واقع شود و از جهت ديگر غيريقينى باشد و در اقناعيات استعمال گردد.
[۱۰] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۴۵.
[۱۱] صدر، محمدباقر، الاسس المنطقیة للاستقراء، ص۲۳۳.
[۱۲] ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۹۲.
[۱۳] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۶۶.
[۱۴] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۵۳.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• مظفر، محمدرضا، المنطق.
• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• صدر، محمدباقر، الاسس المنطقیة للاستقراء.
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة.
• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.


۱. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۵۸۲.    
۲. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۶۲۲.    
۳. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۱۳۷.    
۴. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۱۹۹.    
۵. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۳۲۶.    
۶. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۵۷.
۷. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۶۹.
۸. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۲۱۴.
۹. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۶۱۴.    
۱۰. فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۴۵.
۱۱. صدر، محمدباقر، الاسس المنطقیة للاستقراء، ص۲۳۳.
۱۲. ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۹۲.
۱۳. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۶۶.
۱۴. شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۵۳.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «یقینیات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۵.    






جعبه ابزار