کَفوراً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کَفوراً:(إِمّا شاكِرًا وَ إِمّا كَفورًا) «کَفوراً» صيغۀ مبالغه است و به
انسان بسيار ناسپاس گفته شده است.
به موردی از کاربرد «کَفوراً» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِنّا هَدَيْناهُ السَّبيلَ إِمّا شاكِرًا وَ إِمّا كَفورًا) «ما راه را به او نشان داديم، خواه شاكر باشد و پذيرا گردد يا ناسپاس.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
تعبير به
(إِمّا شاكِراً وَ إِمّا كَفوراً) بر دو نكته دلالت دارد:
• نكته اول اين‌كه: مراد از
سبیل،
سنت و طريقه‌اى است كه بر هر انسانى
واجب است كه در
زندگی دنيائيش آن را بپيمايد، و با پيمودن آن به
سعادت دنیا و
آخرت برسد، كه اين سبيل او را به
کرامت زلفى، و
قرب پروردگارش سوق مى‌دهد، كرامتى كه حاصلش دين حق است كه نزد خداى تعالى همان
اسلام است.
اين را گفتيم تا روشن گردد اين‌كه بعضى از مفسرين سبيل را به راه بيرون شدن انسان از
رحم تفسیر كرده‌اند تفسير صحيحى نيست.
• نكته دوم- كه اين تعبير بر آن دلالت دارد- اين است كه: آن سبيلى كه خدا بدان
هدایت كرده سبيلى است اختيارى، و
شکر و كفرى كه مترتب بر اين هدايت است، در جو اختيار انسان قرار گرفته، هر فردى به هر يک از آن دو كه بخواهد مى‌تواند متصف شود، و اكراه و اجبارى در كارش نيست.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
(کفورا) واژه‌اى است كه هم در مورد كفران
نعمت به كار مى‌رود و هم در مورد كفر اعتقادى و معنى عميقترى از «كافر» دارد، بعلاوه واژۀ «كافر» در مقابل مؤمن به كار مى‌رود، ولى «كفور» در مورد كفران تمام نعمت‌ها، لذا مفهوم آن گسترده‌تر است.
به اين ترتيب «كفور»
اشاره به كسانى است كه همۀ نعمت‌هاى الهى را كفران كرده‌اند و تمام درهاى
رحمت او را در اين
جهان به روى خود بسته‌اند و خدا هم در آخرت درهاى نجات را به روى آنها مى‌بندد.
(كَذلِكَ نَجْزي كُلَّ كَفورٍ) «اين‌گونه هر كفران‌كننده‌اى را جزا مى‌دهيم.»
و امّا در آيۀ مورد بحث (انسان/ ۳) مى‌گويد:
«ما راه را به انسان نشان داديم، خواه شاكر باشد (و پذيرا گردد) يا كفران كند.»
تعبير به «شاكرا» و «كفورا» مناسبترين تعبيرى است كه در اين‌جا به كار رفته، چرا كه در مقابل نعمت بزرگ هدايت الهى، آنها كه پذيرا و تسليم شوند و راه هدايت پيش گيرند، شكر اين نعمت را بجا آورده‌اند و آنها كه مخالفت كنند كفران كرده‌اند؛ و از آنجا كه از دست و زبان هيچ‌كس برنمى‌آيد كه از عهدۀ شكرش بدرآيد، در مورد «شكر» تعبير به
اسم فاعل كرده، در حالى كه در مورد «كفران» تعبير به «كفور» (صيغۀ مبالغه) آمده، زيرا آنها كه اين نعمت بزرگ را ناديده بگيرند بالاترين كفران را كرده‌اند.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «کفور»، ج۴، ص ۹۱.
