کَسَب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کَسَب:(بَلَى مَن كَسَبَ سَيِّئَةً) «کَسَب» از مادّۀ «
کسب» و كسب و
اکتساب به معنى «تحصيل كردن چيزى از روى
اراده و
اختیار» است.
جملۀ:
(بَلى مَنْ كَسَبَ سَيِّئَةً) در
آيۀ مورد بحث
اشاره به كسانى است كه با
علم و اختيار مرتكب گناهان مى‌شوند و تعبير «كسب» شايد از اين نظر باشد كه گنهكار در يک محاسبۀ كوته‌بينانه انجام
گناه را به
سود خويش و
ترک آن را به زيان خود مى‌پندارد، اين‌ها همان كسانى هستند كه در چند
آيۀ بعد به آن‌ها اشاره كرده، مى‌گويد: آن‌ها
آخرت را به
زندگی دنیا فروخته‌اند لذا تخفيفى در مجازاتشان نيست.
به موردی از کاربرد «کَسَب» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(بَلَى مَن كَسَبَ سَيِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطيئَتُهُ فَأوْلَئِكَ أَصْحابُ النّارِ هُمْ فيها خالِدونَ) «آرى، كسانى كه مرتكب گناه شوند، و آثار گناه، سراسر وجودشان را بپوشاند، آن‌ها اهل آتشند؛ و جاودانه در آن خواهند بود.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(بَلى مَنْ كَسَبَ سَيِّئَةً، وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطيئَتُهُ) الخ، كلمه خطيئة بمعناى آن حالتى است كه بعد از ارتكاب كار زشت
بدل انسان دست می‌دهد، و بهمين جهت بود كه بعد از ذكر كسب سيئه، احاطه خطيئه را ذكر كرد، و احاطه خطيئه (كه خدا همه بندگانش را از اين
خطر حفظ فرمايد،) باعث می‌شود كه انسان محاط بدان، دستش از هر راه نجاتى بريده شود، كانه آن چنان خطيئه او را محاصره كرده، كه هيچ راه و روزنه‌اى براى اين‌كه
هدایت بوى روى آورد، باقى نگذاشته، در نتيجه چنين كسى جاودانه در آتش خواهد بود، و اگر در
قلب او مختصرى
ایمان وجود داشت و يا از
اخلاق و ملكات فاضله كه منافى با
حق نيستند، از قبيل
انصاف، و
خضوع، در برابر حق، و نظير اين دو پرتوى مى‌بود، قطعا امكان اين وجود داشت، كه هدايت و
سعادت در دلش رخنه يابد، پس احاطه خطيئه در كسى
فرض نمی‌شود، مگر با شرک بخدا، كه قرآن در باره‌اش فرموده:
(إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ، وَ يَغْفِرُ ما دونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ) خدا اين
جرم را كه بوى شرک بورزند، نمى‌آمرزد، و پائين‌تر از آن را از هر كس بخواهد مى‌آمرزد، و نيز از جهتى ديگر، مگر با كفر و تكذيب آيات خدا كه قرآن در باره‌اش مى‌فرمايد:
((
(وَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ) و كسانى كه كفر بورزند، و آيات ما را تكذيب كنند، اصحاب آتشند، كه در آن جاودانه خواهند بود، پس در حقيقت كسب سيئه، و احاطه خطيئه بمنزله كلمه جامعى است براى هر
فکر و عملى كه
خلود در آتش بياورد.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «کسب»، ج۴، ص ۷۰.
