کفاره نقض قسم (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اگر کسی
قسم خورد و بعد قسم خود را شکست، به تصریح
قرآن، باید
کفاره پرداخت نماید.
نقض سوگند، با پرداخت کفاره آن
جایز است.
«قد فرض الله لکم تحلة‌ایمـنکم...؛
خداوند راه گشودن سوگندهایتان را (در این گونه موارد) روشن ساخته؛ و خداوند مولای شماست و او
دانا و حکیم است». (گفته شده است: مقصود از «قد فرض الله...» بیان کفاره قسم یا فرض آن از سوی خداوند است.
) در
روایات وارد شده که
خداوند به وسیله کفاره دادن، راه بازگشت از
سوگند را باز گذاشته است.
اطعام به ده مسکین و یا تهیه
پوشاک برای آنان و یا آزاد کردن یک برده، کفاره شکستن سوگند است.
«لا یؤاخذکم الله باللغو فی‌ایمـنکم ولـکن یؤاخذکم بما عقدتم الایمـن فکفـرته اطعام عشرة مسـکین من اوسط ما تطعمون اهلیکم او کسوتهم او تحریر رقبة فمن لم یجد فصیام ثلـثة ایام ذلک کفـرة‌ایمـنکم اذا حلفتم...؛
خداوند شما را بخاطر سوگندهای بیهوده (و خالی از اراده،) مؤاخذه نمی‌کند؛ ولی در برابر سوگندهایی که (از روی
اراده) محکم کرده‌اید، مؤاخذه می‌نماید. کفاره این‌گونه قسمها، اطعام ده نفر مستمند، از غذاهای معمولی است که به خانواده خود می‌دهید؛ یا
لباس پوشاندن بر آن ده نفر؛ و یا آزاد کردن یک برده؛ و کسی که هیچ کدام از اینها را نیابد، سه روز روزه می‌گیرد؛ این، کفاره سوگندهای شماست به هنگامی که سوگند یاد می‌کنید (و مخالفت می‌نمایید). و سوگندهای خود را حفظ کنید (و نشکنید!) خداوند
آیات خود را این چنین برای شما بیان می‌کند، شاید شکر او را بجا آورید!». ذیل جمله «من اوسط ما تطعمون»
روایاتی وجود دارد که در برخی از آن‌ها جمله مزبور را اشاره به کمیت و در برخی اشاره به
کیفیت دانسته‌اند.
اطعام به مساکین در کفاره شکستن قسم به نحو متوسط و متعارف از
خوراک خانواده واجب می‌باشد.
«لا یؤاخذکم الله باللغو فی‌ایمـنکم ولـکن یؤاخذکم بما عقدتم الایمـن فکفـرته اطعام عشرة مسـکین من اوسط ما تطعمون اهلیکم او کسوتهم او تحریر رقبة فمن لم یجد فصیام ثلـثة ایام ذلک کفـرة‌ایمـنکم اذا حلفتم...؛
خداوند شما را بخاطر سوگندهای بیهوده (و خالی از اراده،)
مؤاخذه نمی‌کند؛ ولی در برابر سوگندهایی که (از روی اراده) محکم کرده‌اید، مؤاخذه می‌نماید. کفاره این‌گونه قسمها، اطعام ده نفر مستمند، از غذاهای معمولی است که به خانواده خود می‌دهید؛ یا لباس پوشاندن بر آن ده نفر؛ و یا آزاد کردن یک برده؛ و کسی که هیچ کدام از اینها را نیابد، سه روز
روزه می‌گیرد؛ این، کفاره سوگندهای شماست به هنگامی که سوگند یاد می‌کنید (و مخالفت می‌نمایید). و سوگندهای خود را حفظ کنید (و نشکنید!) خداوند آیات خود را این چنین برای شما بیان می‌کند، شاید شکر او را بجا آورید!». (کفاره‌ای که در
آیه بیان شده، به یک اعتبار از متفرعات سوگند بوده و
تقدیر آن شکستن سوگند است؛ چون کفاره مربوط به گناهی است که صورت گرفته (شکستن قسم)، نه خود آن که اگر خود "قسم"
معصیت بود، معنا ندارد در آخر آیه، أمر به حفظ سوگند بکند (وَأحْفَظُوا أَیْمَانَکُم)؛ همچنانکه مؤاخذه در اول آیه، بر شکستن سوگند است نه خود آن (وَ لَکِنْ یؤَاخِذُکُمْ...).
لازم به ذکر است که فرد مخیّر در انجام اطعام یا پوشاندن ده مسکین یا آزاد کردن یک
بنده است، هر چند تفاوت قیمت میان آن سه زیاد باشد؛ اما
حکم چهارم منوط به عدم
قدرت بر انجام موارد سه‌گانه می‌باشد.
سه روز روزه، کفاره شکستن سوگند، در صورت ناتوانی از اطعام
مسکین یا تهیه پوشاک برای آنان و یا آزاد کردن
برده است.
«لا یؤاخذکم الله باللغو فی‌ایمـنکم ولـکن یؤاخذکم بما عقدتم الایمـن فکفـرته اطعام عشرة مسـکین من اوسط ما تطعمون اهلیکم او کسوتهم او تحریر رقبة فمن لم یجد فصیام ثلـثة ایام ذلک کفـرة‌ایمـنکم اذا حلفتم...؛
خداوند شما را بخاطر سوگندهای بیهوده (و خالی از اراده،) مؤاخذه نمی‌کند؛ ولی در برابر سوگندهایی که (از روی
اراده) محکم کرده‌اید، مؤاخذه می‌نماید. کفاره این‌گونه قسمها، اطعام ده نفر مستمند، از غذاهای معمولی است که به خانواده خود می‌دهید؛ یا
لباس پوشاندن بر آن ده نفر؛ و یا
آزاد کردن یک برده؛ و کسی که هیچ کدام از اینها را نیابد، سه روز روزه می‌گیرد؛ این، کفاره سوگندهای شماست به هنگامی که سوگند یاد می‌کنید (و مخالفت می‌نمایید). و سوگندهای خود را حفظ کنید (و نشکنید!)
خداوند آیات خود را این چنین برای شما بیان می‌کند، شاید
شکر او را بجا آورید!».
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «کفاره نقض قسم»
