کظم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كَظْم (به فتح کاف و سکون ظاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای حبس و نگهدارى غيظ در سينه است. از مشتقات این کلمه در
نهج البلاغه؛
كَظَم (به فتح کاف و ظاء) به معنای محل خروج نفس، جمع آن اكظام است.
كَظْم (مثل عقل) به معنای حبس و نگهدارى غيظ در سينه است خواه به واسطه عفو باشد يا نه.
طبرسی در
مجمع البیان فرموده: اصل كظم بستن دهان مشک است بعد از پر شدن «فلان كظيم و مكظوم» آن گاه مى‌گويند كه از غصّه يا از
خشم پر شده باشد و
انتقام نگيرد.
حضرت علی (علیه‌السلام) در وصف متقيان فرموده:
«سَهْلاً أَمْرُهُ. حَرِيزاً دِينُهُ. مَيِّتَةً شَهْوَتُهُ. مَكْظُوماً غُيْظُهُ» «كارش آسان،
دینش حفظ شده، شهوتش مرده و غضبش نگهدارى شده است.»
(شرح‌های خطبه:
)
«كُظُوم» مبالغه در «فرو بردن و نگهدارى خشم است.»
(شرح‌های خطبه:
)
كَظَم (مثل شرف) به معنای محل خروج نفس، جمع آن اكظام است.
حضرت علی (علیه‌السلام) چنان كه به خوارج فرمود:
«وَ فَإِنَّمَا فَعَلْتُ ذلِكَ... لَعَلَّ اللهَ أَنْ يُصْلِحَ فِي هذِهِ الْهُدْنَةِ أَمْرَ هذِهِ الاُْمَّةِ وَ لاَ تُؤْخَدُ بِأَكْظَامِهَا» «مهلت را در صلح با
معاویه از آن جهت برگزيدم كه شايد
خداوند در اين
صلح امر اين امّت را اصلاح فرمايد و مجراهاى
نفس آن‌ها گرفته نشود منظور شدّت به خرج ندادن است.»
(شرح‌های خطبه:
)
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کظم»، ج۲، ص۹۰۴.
