کشف الریبة فی احکام الغیبة (شهید ثانی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کشف الریبة فی احکام الغیبة،از رسایل
شهید ثانی است.
در این کتاب تعریف
غیبت و اقسام و احکام آن، و احادیث و روایات باب غیبت و مباحث اخلاقی آن ذکر شده است و در خاتمه نیز ۱۲ روایت در
تشویق به
مودت و نزدیکی قلبهای مؤمنین بیان شده است.
سبک نگارش آن
فقه استدلالی است و روایات متعددی در آن بررسی و به آنان استناد شده است و نظریات فقها در آن کمتر مطرح شده است.
از زمان نگارش آن، فقهای بزرگی در موسوعه‌های فقهی به آن استدلال نموده و شروح و حواشی بر آن نوشته شده است و ترجمه و خلاصۀ آن نیز نوشته شده است.
بعدها
شهید ثانی کتابی به نام «
مستثنیات الغیبة » تالیف نموده است که در ۷ مورد استثنائهای غیبت را ذکر نموده است که به نظر
آقا بزرگ تهرانی در
الذریعة
، احتمالا این کتاب جبران بعضی از مباحثی است که در کتاب «کشف الریبة» نیامده است.
شهید ثانی در مقدمۀ کتاب دربارۀ علت نگارش آن در صفحۀ ۲۸۴ این گونه می‌نویسد:
هنگامی که دیدم اکثر کسانی که به
علم و
فضل و
عدالت منتسب هستند در حالی که در خواندن
نماز و گرفتن
روزه و انجام
عبادات دقت می‌نمایند و از بسیاری از محرمات مثل
زنا ، نوشیدن
شراب و دیگر گناهان
پرهیز می‌کنند اما با این حال قسمت زیادی از وقتشان را صرف مجالسی می‌کنند که در آن آبروی برادران دینیشان و یا مسلمانان دیگران را می‌برند در حالی که این کار را
گناه نمی‌دانند و از مؤاخذۀ جبار سماوات و الارض نمی‌ترسند.
و علتی که آنان را وادار به این کار می‌کند در حالی که معاصی دیگر را انجام نمی‌دهند، یا
غفلت از
حرمت آن و
عذاب‌های الهی و یا مناقشۀ در آیات و روایات است بر خودم
واجب دانستم که کتابی را بنویسم که در آن بعضی از روایات و آیات وارد شده در مورد غیبت گردآوری شده است و نام آن را «کشف الریبة عن احکام الغیبة» نامیدم و به دنبال آن مباحثی از
سخن چینی و
حسد ذکر نموده و در آخر نیز با روایاتی که تشویق به برادری و دوستی و
رحمت دارد آن را بپایان رسانیدم.
در الذریعة
تاریخ پایان کتاب را ۹۴۹ ق ذکر نموده است و همین طور در
اعیان الشیعة در زندگی نامۀ
سلیمان بن محمد عاملی (زنده در ۹۵۱ ق) به نسخه‌ای از کشف الریبة مربوط به
سال ۹۵۱ ق اشاره شده است که
شهید ثانی به وی اجازۀ روایت آن را داده است.
با توجه به مطالب بالا آنچه در الذریعة
در مورد نسخۀ
سلیمان بن محمد جبعی آمده که در سال ۹۵۴ ق بعد از چهارده ماه از تالیف کتاب نوشته شده است صحیح نمی‌باشد وی در آنجا می‌نویسد: کتبها فی جمادی الثانیة ۹۵۴ بعد اربعة اشهر من التالیف.
در الذریعة
به نسخۀ شاگرد مؤلف، شیخ سلیمان بن محمد جبعی مربوط به ۹۵۴ ق اشاره شده است. در
مقدمه‌ای بر فقه شیعه به نسخه‌های خطی متعددی اشاره شده است.
این کتاب دارای حاشیه‌ای از سید
محمد بن محمود حسینی لواسانی تهرانی معروف به عصار است که در سال ۱۳۰۵ ق با اصل کتاب چاپ شده است
آقا بزرگ تهرانی در الذریعة
دربارۀ آن عبارت «هو کتاب نفیس» را ذکر نموده است.
این کتاب یکبار توسط سید میرزا
علی بن محمد حسینی شهرستانی (م ۱۳۴۴ ق) ترجمه شده است.
و بار دیگر بوسیلۀ میرزا
حسن بن عبد الرزاق لاهیجی (م ۱۱۲۱ ق) ترجمه شده است که علاوه بر ترجمه به تلخیص مباحث آن و تحقیقات بیشتری در بعضی از زمینه‌ها اقدام نموده است و نام آن را «تالیف المحبة» یا «تزکیة الصحبة» نامیده است.
در الذریعة
به خلاصۀ دیگری از این کتاب نیز اشاره شده است که در کتابخانۀ شیخ ابو المجد محمدرضا اصفهانی موجود است و وجود این نسخه را برای صاحب الذریعة نوشته است.
در خاتمۀ کتاب ۱۲ روایت در تشویق به محبت و دوستی مؤمنین بیان شده است که روایت دهم آن نامه‌ای از امام صادق -علیه‌السّلام -به
عبدالله نجاشی است که معروف به «الرسالة الاهوازیة» می‌باشد که در
الذریعة و
به آن اشاره شده است.
از جمله ترجمه‌های این کتاب عبارت است از:
۱-
تالیف المحبة ، که توسط میرزا حسن، فرزند
عبد الرزاق لاهیجی ترجمه شده و تحقیقاتی به آن افزوده و اصل کتاب را هم تلخیص کرده.
۲- ترجمه‌ای توسط سید میرزا
علی شهرستانی حائری در
قرن ۱۴ هجری که همراه با اضافاتی از مترجم منتشر شده است.
کشف الریبة توسط سید محمد لواسانی، معروف به عصار شرح شده و بیشتر مطالب شرح در حاشیۀ کتاب که در سال ۱۳۰۲ ه، به چاپ رسیده آمده است.
شیخ مرتضی مظاهری اصفهان تصحیح شده و با چاپی زیبا در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.
نرم افزار جامع فقه اهل بیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
