کسب نور (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طبق
آیات قرآن، دنیا تنها محل برای کسب
نور است که با راه‌هایی مانند پذیرش اسلام، انفاق، ایمان، تسبیح
خدا، تقوا، تلاوت آیات،
رضایت خداو ... می‌توان نور الهی را کسب کرد.
ممكن نبودن كسب نور از ديگران
در قیامت،
در صورت نور نداشتن خود
انسان:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ؛
همان روزى كه مردان و زنان منافق به مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد و نورى به دست آوريد.
در اين هنگام ديوارى ميان آنها زده مى‌شود كه درى دارد، درونش رحمت است و از طرف برونش عذاب.»
پاسخ استهزاآميز
فرشتگان به
منافقان در قيامت،
در قبال مهلت‌خواهى آنان از
مؤمنان، براى كسب نور:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ؛
همان روزى كه مردان و زنان منافق به مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد و نورى به دست آوريد.
در اين هنگام ديوارى ميان آنها زده مى‌شود كه درى دارد، درونش رحمت است و از طرف برونش عذاب.»
راههاى كسب نور عبارتند از:
پذيرش
اسلام، زمينه بهره‌مندى از نور الهى:
۱. «أَ وَ مَنْ كانَ مَيْتاً فَأَحْيَيْناهُ وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ ...؛
آيا كسى كه مرده بود، سپس او را زنده كرديم، (كافر بود و ايمان آورد) و نورى برايش قرار داديم كه با آن
در ميان مردم راه برود....» مقصود از «نور» بنابر قولى نور دين است.
۲. «أَ فَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ فَهُوَ عَلى نُورٍ مِنْ رَبِّهِ ...؛
آيا كسى كه
خدا سينه‌اش را براى اسلام گشاده است و بر فراز مركبى از نور الهى قرار گرفته همچون كوردلان گمراه است؟!....»
انفاق مؤمنان
در راه
خدا، موجب كسب نور براى
آخرت:
۱. «وَ ما لَكُمْ أَلَّا تُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ ... • مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً ... • يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ يَسْعى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ ...؛
چرا
در راه
خدا انفاق نمى‌كنيد ... كيست كه به
خدا وام نيكو دهد ... (اين پاداش)
در روزى است كه مردان و زنان با ايمان را مى‌نگرى كه نورشان پيشِ‌رو و
در سمتِ راستشان بسرعت حركت مى‌كند....»
۲. «إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَ الْمُصَّدِّقاتِ وَ أَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً ... • وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ ... لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ ...؛
مردان و زنان انفاق‌كننده، و آنها كه از اين راه به
خدا قرض الحسنه دهند، ... كسانى كه به
خدا ايمان آوردند، ... براى آنان است پاداش
اعمال شان‌و نور (ايمان)شان....»
ایمان، از راههاى كسب نور:
۱. «يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ يَسْعى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ ... • يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ ... • وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ ... • يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ ... وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ ...؛
(اين پاداش )
در روزى است كه مردان و زنان با ايمان را مى‌نگرى كه نورشان پيشِ‌رو و
در سمتِ راستشان بسرعت حركت مى‌كند ... همان روزى كه مردان و زنان منافق به مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. ... كسانى كه به
خدا و پيامبرانش ايمان آوردند، آنها صديقان و شاهدان نزد پروردگارشانند؛ براى آنان است پاداش
اعمال شان‌و نور (ايمان) شان؛ ... اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! تقواى الهى پيشه كنيد ... و براى شما نورى قرار دهد كه با آن
در ميان مردم و
در مسير زندگى خود راه برويد....»
۲. «رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ لِيُخْرِجَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ
عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛
پيامبرى به سوى شما فرستاده كه آيات روشن
خدا را بر شما تلاوت مى‌كند تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، از تاريكيها به سوى نور خارج سازد....»
۳. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ... يَوْمَ لا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا ...؛
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! ...
در آن روزى كه خداوند پيامبر و كسانى را كه با او ايمان آوردند خوار نمى‌كند؛ اين
در حالى است كه نورشان پيشاپيش آنان و از سوى راستشان
در حركت است، و مى‌گويند: پروردگارا! نورِ ما را كامل كن....»
تسبیح خداوند، از راههاى كسب نور:
«... يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ عَلِيمٌ • فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ؛
... و
خدا هركس را بخواهد با نور خود
هدایت مى‌كند، و
خدا براى مردم مثلها مى‌زند و خداوند به هر چيزى داناست. اين چراغ پرفروغ
در خانه‌هايى‌قرار دارد كه خداوند اذن فرموده ديواره‌هاى آن را بالا برند (تا از دستبرد شياطين
در امان باشد)؛ و
در آنها نام
خدا برده شود، و صبح و شام
در آنها تسبيح او گويند.»
رعايت
تقوای الهی، زمينه به دست آوردن نور از خداوند:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ ... وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً ...؛
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! تقواى الهى پيشه كنيد و به پيامبرش ايمان بياوريد ... و براى شما نورى قرار دهد....»
تلاوت آيات كريم از زبان
رسول‌اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله زمينه كسب نور براى مؤمنان شايسته
عمل:
«رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ لِيُخْرِجَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ
عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛
پيامبرى به سوى شما فرستاده كه آيات روشن
خدا را بر شما تلاوت مى‌كند تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، از تاريكيها به سوى نور خارج سازد....»
رضایت خداوند، زمينه‌ساز كسب نور از او:
«... قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِينٌ • يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ ...؛
... آرى، از طرف
خدا، نور و كتاب روشنگرى به سوى شما آمد. خداوند به بركت آن، كسانى را كه از
رضاى او پيروى كنند، به راههاى سلامت و
امنیت، هدايت مى‌كند؛ و به فرمانش، آنان را از
ظلمت‌ها خارج ساخته به سوى نور مى‌برد....»
شهادت (كشته شدن
در راه
خدا) زمينه بهره‌مند شدن
شهیدان از نور،
در قيامت:
«وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِكَ هُمُ ... وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ ...؛
كسانى كه به
خدا و پيامبرانش ايمان آوردند، ... و شاهدان نزد پروردگارشانند؛ براى آنان است پاداش
اعمال شان‌و نور (ايمان) شان....»
بنابر قولى، مقصود از شهدا شاهدان
اعمال و بنابر قولى، كشته شدگان
در راه
خدا است.
غافل نشدن از ياد
خدا و
عبادت او به هنگام
تجارت و
بیع، زمينه‌اى براى كسب نور از خداوند:
«اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ ... • فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ ... • رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ ...؛
خداوند نور آسمانها و زمين است؛ ... و
خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند، ... اين چراغ پرفروغ
در خانه‌هايى‌قرار دارد كه خداوند اذن فرموده ديواره‌هاى آن را بالا برند (تا از دستبرد شياطين
در امان باشد)؛ ... مردانى كه هيچ تجارت و داد و ستدى آنان را از ياد
خدا غافل نمى‌كند....»
عمل صالح به همراه
ایمان، زمينه كسب نور از خداوند:
«رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ لِيُخْرِجَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ
عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛
پيامبرى به سوى شما فرستاده كه آيات روشن
خدا را بر شما تلاوت مى‌كند تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، از تاريكيها به سوى نور خارج سازد....»
قرض الحسنه مؤمنان
در راه
خدا، زمينه كسب نور براى آنان
در قيامت:
۱. «مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً ... • يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ يَسْعى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ بُشْراكُمُ الْيَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِي ...؛
كيست كه به
خدا وام نيكو دهد ... (اين پاداش)
در روزى است كه مردان و زنان با ايمان را مى‌نگرى كه نورشان پيشِ‌رو و
در سمتِ راستشان بسرعت حركت مى‌كند (وبه آنهامى‌گويند:) بشارت باد بر شما امروز به باغهاى بهشتى كه نهرها از پاى درختان آن جارى است....» شايد مراد از اقراض
در آيه،
اعمال خالصانه باشد، چه قرض و چه جز آن باشد.
۲. «إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَ الْمُصَّدِّقاتِ وَ أَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً ... • ... لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ ...؛
مردان و زنان انفاق كننده، و آنها كه از اين راه به
خدا قرض الحسنه دهند، ... براى آنان است پاداش
اعمال شان‌و نور (ايمان) شان....»
نيكى
ابرار، زمينه كسب نور:
«إِنَّ الْأَبْرارَ لَفِي نَعِيمٍ • تَعْرِفُ فِي وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ النَّعِيمِ؛
مسلّماً نيكان
در بهشت پرنعمتند: طراوت و نشاط فزونى نعمت را
در چهره‌هايشان مى‌بينى.»
مقصود از «نضرة النعيم» اين است كه نيكوكاران به واسطه نورى كه
در صورت دارند شناخته مى‌شوند كه اهل نعمت
در بهشت‌اند.
و صفت نيكوكارى وجه امتياز آنان از ديگران است و مى‌رساند اين صفت
در كسب نورشان نقش بسزايى داشته است.
یاد خدا و
تسبیح او
در هر صبحگاه و شامگاه، زمينه‌اى براى كسب نور از خداوند:
«اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ ... • فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ؛
خداوند نور
آسمانها و
زمین است؛ ... و
خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند، ... اين چراغ پرفروغ
در خانه‌هايى‌قرار دارد كه خداوند اذن فرموده ديواره‌هاى آن را بالا برند (تا از دستبرد شياطين
در امان باشد)؛ و
در آنها نام
خدا برده شود، و صبح و شام
در آنها تسبيح او گويند.»
دنیا، محلى براى كسب نور:
۱. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ ...؛
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! تقواى الهى پيشه كنيد و به پيامبرش ايمان بياوريد تا بهره‌اى دو چندان از رحمتش به شما بدهد و براى شما نورى قرار دهد كه با آن
در ميان مردم و
در مسير زندگى خود راه برويد....»
۲. «رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ لِيُخْرِجَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ
عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛
پيامبرى به سوى شما فرستاده كه آيات روشن
خدا را بر شما تلاوت مى‌كند تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، از تاريكيها به سوى نور خارج سازد....»
دنيا، محل كسب نور براى
آخرت:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً ...؛
همان روزى كه مردان و زنان منافق به مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد و نورى به دست آوريد....»
«ارجعوا وراءَكم» بنابر يك احتمال، يعنى به دنيا برگرديد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۵۳۹، برگرفته از مقاله «کسب نور».
