• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کثب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: مفردات نهج البلاغه (جلد ۲)
مقالات مرتبط: کثب (مفردات‌قرآن)، کَثِیب (لغات‌قرآن).


كَثَب (به فتح کاف و ثاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای جمع كردن و جمع شدن است. از مشتقات این کلمه در نهج البلاغه كَثِيب (به فتح کاف و کسر ثاء) به معنی تلّ شن و جمع آن كُثْبَان (مثل قرآن) است. کثب سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


كَثَب:
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۹۵.    
[۲] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۵۶.    
[۳] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۷۰۳.    
به معنای جمع كردن و جمع شدن لازم و متعدى هر دو آمده است: «كثب الشى‌ء: جمعه»
[۴] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
«كَثَب» (مثل شرف) به معنى نزديكى است: «رماه من كثب اى من قرب»
[۵] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
كثيب به معنی تلّ شن و جمع آن كُثْبَان (مثل قرآن) است.
[۶] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۵۶.    
[۷] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    


حضرت علی (علیه‌السلام) درباره انسان فرموده: «فَبَيْنَا هُوَ يَضْحَكُ إِلَى الدُّنْيَا ... إِذْ ... وَ نَظَرَتْ إِلَيْهِ الْحُتُوفُ مِنْ كَثَب فَخَالَطَهُ بَثٌّ لاَ يَعْرِفُهُ وَ نَجِيُّ هَمٍّ مَا كَانَ يَجِدُهُ»
[۸] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۴۳، خطبه ۲۲۰.    
[۹] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۲۳۵، خطبه ۲۲۰.    
[۱۰] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۱، خطبه ۲۲۱.    
«مى‌بينى كه انسان به دنيا مى‌خندد ناگاه هلاكت‌ها و مرگ‌ها به طرف او نگاه كردند از نزديک، پس آميخته شد با او غصّه‌ای كه آن را نمى‌شناخت و به فكرش نمى‌آمد و غم درونى كه آن را پيدا نمى‌كرد.»
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۳۳، خطبه ۲۲۱.    
[۱۲] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۰    
(شرح‌های خطبه:
[۱۳] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۹    
[۱۴] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۳۳۲    
[۱۵] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۲۳۳    
[۱۶] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۵۱.    
)

۲.۱ - کثبان

درباره علم خداوند فرموده: «عَالِمُ السِّرِّ ضَمَائِرِ الْمُضْمِرِينَ... وَ عَوْمِ بَنَاتِ الاَْرضِ فِي كُثْبَانِ الرِّمَالِ»
[۱۷] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰    
[۱۸] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸۰، خطبه ۸۹.    
[۱۹] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۵، خطبه ۹۱.    
يعنى «عالم است به راز رازداران و شناكردن و رفتن ريشه‌هاى نباتات را در ميان تلّ‌هاى شن.»
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳، خطبه ۹۱.    
[۲۱] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۴    
(شرح‌های خطبه:
[۲۲] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۰    
[۲۳] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۱۸۰    
[۲۴] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۴۶    
[۲۵] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۳.    
)
و در وصف بهشت فرمود: «كُثْبَانِ الْمِسْكِ...»
[۲۶] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۰، خطبه ۱۶۵.    
[۲۷] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۹۳، خطبه ۱۶۳.    
[۲۸] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۳۹، خطبه ۱۶۵.    
(دل تپه‌هايى از مشک ...)
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۷، خطبه ۱۶۵.    
[۳۰] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۹    
(شرح‌های خطبه:
[۳۱] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۰    
[۳۲] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۳۹۷    
[۳۳] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۶۴    
[۳۴] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۷۸.    
) كه در «كبس» گذشت.
(ببینید: کبس (مفردات‌نهج‌البلاغه))


این کلمه سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.
[۳۵] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۴۳، خطبه ۲۲۰.    
[۳۶] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰    
[۳۷] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۰، خطبه ۱۶۵.    


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۹۵.    
۲. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۵۶.    
۳. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۷۰۳.    
۴. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
۵. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
۶. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۱۵۶.    
۷. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۴، ص۵۱۹.    
۸. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۴۳، خطبه ۲۲۰.    
۹. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۲۳۵، خطبه ۲۲۰.    
۱۰. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۱، خطبه ۲۲۱.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۳۳، خطبه ۲۲۱.    
۱۲. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۰    
۱۳. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۹    
۱۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۳۳۲    
۱۵. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۲۳۳    
۱۶. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۵۱.    
۱۷. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰    
۱۸. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸۰، خطبه ۸۹.    
۱۹. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۵، خطبه ۹۱.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳، خطبه ۹۱.    
۲۱. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۴    
۲۲. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۰    
۲۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۱۸۰    
۲۴. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۴۶    
۲۵. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۳.    
۲۶. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۰، خطبه ۱۶۵.    
۲۷. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۹۳، خطبه ۱۶۳.    
۲۸. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۳۹، خطبه ۱۶۵.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۷، خطبه ۱۶۵.    
۳۰. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۹    
۳۱. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۰    
۳۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۳۹۷    
۳۳. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۶۴    
۳۴. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۷۸.    
۳۵. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۴۳، خطبه ۲۲۰.    
۳۶. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰    
۳۷. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۷۰، خطبه ۱۶۵.    


• قرشی، سید علی اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کبث»، ج۲، ص۸۹۵.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 165 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 220 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 90 نهج البلاغه
جعبه ابزار