کتیبه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتیبه در اصطلاحات فقه نظامی معادل گردان می‌باشد. از این کلمه در
نهج البلاغه نیز اشاراتی شده است.
کتیبه در دو معنا استعمال شده است.
۱. کتیبه به تخته سنگ، کاشی‌کاری یا سطح دیگری گفته می‌شود که معمولاً واقعه‌ای تاریخی بر روی آن کنده‌کاری یا نوشته شده باشد. معمولاً کتیبه به نوشته‌ای اطلاق می‌شود که بر روی سنگ، در حاشیه سر در ساختمان‌ها؛ یا گوشه‌های پارچه‌های خاص نظیر پرده، سفره، بیرق و یا بر صفحه‌های کتاب نگارش می‌یابد.
۲. کَتیبَه که جمع آن کتایب است، به معنای گروهی از لشگر آمده است.
در
اصطلاح امروز، معادل گردان می‌باشد.
در جریان
جنگ جمل این‌گونه نقل شده است:
«وَ لَمَّا عادَ رُسُلُ امیرِالْمُؤْمِنینَ (علیه‌السّلام) مِنْ طَلْحَةَ وَ الزُّبَیْرِ وَ عائِشَةَ بِاصْرارِهِمْ عَلی خِلافِهِ وَ اقامَتِهِمْ عَلی نَکْثِ بَیْعَتِهِ... کَتَّبَ الْکَتائِبْ وَ رَتَّبَ الْعَساکِرْ؛
هنگامی که فرستاده‌های
امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) به سوی
طلحه و
زبیر و
عایشه، بازگشتند و گزارش دادند که ایشان بر مخالفت خود با آن حضرت و نقض
بیعت اصرار دارند، حضرت علی (علیه‌السّلام) گردانها را مرتب کرد و لشگرها را بیاراست.»
همچنین در جریان
جنگ صفین می‌خوانیم:
«وَ باتَ عَلی علیه‌السَّلام تِلْکَ اللَّیلة کُلّها یُعبَّی النَّاسَ وَ یُکَتِّبُ الْکَتائِب؛
حضرت علی (علیه‌السّلام) شب را به صبح رسانید، (شب اول
ماه صفر که جنگ صفین در آن ماه آغاز شد) در حالی‌که مردم را آماده
جنگ و گردان‌های جنگی را مهیّا کرده بود.»
•
جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۱۰۴.
