کتاب گیلان (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب گیلان، اثر
ابراهیم اصلاح عربانی است که شامل خصوصیات
گیلان در زمینه‌های مختلف
جغرافیا،
تاریخ،
اقتصاد،
کشاورزی،
صنعت،
هنر،
ادبیات،
مردم شناسی،
فرهنگ عامه، شرح حال و آثار مشاهیر و هنرمندان و سایر مطالب مربوط به این استان است.
دارای شش بخش با ۶۱ فصل می‌باشد که توسط ۵۱ تن از نویسندگان و محققان به رشته نگارش گشیده شده است.
در اوائل سال ۱۳۴۳ ه. ش دانشجوی جوان آلمانی همراه یکی از بستگان مولف به
ایران آمده بودند تا این کشور کهنسال را نزدیک ببینند و با جلوه‌ها و زیبائی‌ها و مظاهر و خصوصیات آن آشنا شوند. از مولف خواستند جزوه‌ها و راهنماها و نقشه‌های شهرستان‌ها و راه‌ها را تهیه و توشه راهشان کند. پس از آنکه به سازمان جدید التاسیسی مراجعه کرده و تقاضای میهمانان خود را با مسئولان در میان نهاده و پاسخ جالبی دریافت ننموده، دچار شگفتی و سرخوردگی شده و این واقعه نقطه عطفی در زندگی وی شد. و تصمیم گرفت کاری را که سازمان‌های دولتی، طی سال‌های متمادی با بودجه‌های هنگفت و نیروی انسانی و امکانات کافی انجام نداده‌اند، به انجام برساند.
این کتاب از مجموعه کتاب‌های همه جای
ایران می‌باشد که در آن هزاران عکس نقشه، نمودار و مقاله در مورد استان‌های مختلف
کشور گردآوری شده است.
این مجموعه جالب و پرمحتوی را به
دایرة المعارف بزرگ و بی نظیری برای استان
گیلان می‌توان نامید. در این کتاب برای اولین بار مجموعه متنوعی از موضوعات مربوط به استان گیلان، به صورت منسجم گردآوری و به خوانندگان ارائه شده است و نگارنده حداقل خود شاهد استفاده فراوان از این کتاب در محیطهای دانشگاهی چه در داخل استان و چه در خارج از آن (
تهران) بوده است. بدون تردید هیچ اثری بدون نقص نمی‌باشد و کتاب گیلان با این حجم موضوعات و محتوی و تعداد مولفان نیز از این امر مستثنی نمی‌باشد؛ اما به نظر نگارنده برخی لغزش‌ها، آن هم در کتابی با این سطح، جای بحث و
تعجب دارد، کتابی با این همه دست اندرکار و ویراستار و...!
جلد دوم کتاب گیلان، مشتمل بر هفده فصل به قلم نویسندگان مختلف است که به توصیف جنبه‌های دیگری از استان گیلان مربوط می‌شود.
در این جلد نیز جلوه‌های مختلف زندگی،
طبیعت، اجتماعی،
تاریخ،
مذهب و
اقتصاد و
فرهنگ استان گیلان، همچنین طرح‌ها، جدول‌ها و نقشه‌هایی مربوط به مطالب به چاپ رسیده است. در ابتدای کتاب فهرست تفصیلی مطالب و در پایان، نمایه اعلام آمده است.
در جلد سوم کتاب گیلان، که به قلم نویسندگان و متخصصان مختلف نگارش یافته، جنبه‌های اقتصادی و وضعیت اجتماعی استان گیلان- در قالب بیست و پنج فصل- معرفی می‌گردد.
این جلد با فهرست تفصیلی مطالب آغاز می‌گردد، با عکس‌های رنگی و سیاه و سفید متعدد از جلوه‌های مختلف زندگی، طبیعت و فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی و بناهای فرهنگی همراه شده و با فهرست اعلام به پایان می‌رسد.
به نظر می‌رسد که برجسته‌ترین و دیدنی‌ترین جز کتاب گیلان و کار عکاسان به نام و برجسته باشد با این همه پاره‌ای از آنها تجاری و نمایشی و بازسازی شده و تعدادی نیز یادگاری و تبلیغاتی است. مانند
عکس سرپرست گروه پژوهشگران در پای درخت شگفت انگیز آق
اولرتاش یا تصویر ایشان با چماقی در مشت در ارتفاعات آق
اولرتاش و عکس‌هایی از این قبیل.
از عیوب کتاب می‌توان عدم
آوانویسی واژه‌ها و اعلام بویم نام برد که می‌باید با کمال دقت صورت می‌گرفت تا خواندن درست آنها برای همه خوانندگان به سهولت میسر می‌شد.
دیگر این که
رونویسی و خلاصه نویسی از کتاب‌های معتبری که درباره گیلان نوشته شده و تکرار همان مطالب بدون این که نکات جدیدی بر آنها افزوده شود و یافته‌های تازه‌ای که انتظار می‌رفت، تحقیق گردد. به همین دلیل اشتباهات گذشته عینا از کتابی به کتاب دیگر رفته و در کتاب گیلان هم رخنه کرده است.
در بخشی که مربوط به
گل‌ها و
گیاهان دارویی است، نویسنده گاه پاره‌ای از علف‌های هرز و گیاهان بدون خواص درمانی را ذکر می‌کند و در بسیاری از مواقع هم که کتاب نام بومی گیاهان را می‌آورد، قلمرو جغرافیای آنها را ذکر نمی‌کند.
بخش اول کتاب؛ شامل سیمای طبیعی گیلان که از فصول ویژگی‌های طبیعی،
آب و هوا، منابع
آب،
خاک، و مجموعه زیستی آن سخن می‌گوید.
بخش دوم به تاریخ عمومی گیلان، می‌پردازد که دارای فصل‌های گیلان از پنج هزار سال قبل تا امروز، تاریخ
مذاهب در گیلان، تاریخ قیام‌ها و انقلاب‌های گیلان، تاریخ بنای شهرها و آثار تاریخی، تاریخ زندگی مردان نامی و حوادث مهم گیلان.
در بخش سوم، به خصوصیت‌های انسانی و اجتماعی پرداخته است.
در بخش چهارم، به خصوصیت‌های اقتصادی و در بخش پنجم به تقسیمات سیاسی و اداری با فصل‌های سازمانی‌های اداری و خدماتی و نهادهای انقلابی اشاره کرده است.
در بخش ششم، به شهرستان‌های گیلان با فصل‌های شهرستان و آبادی‌ها می‌پردازد.
کتاب گیلان ثمره تحقیقات و پژوهش‌ها و آگاهی‌های عمیق گروهی از استادان و پژوهشگران و گیلان شناسان است. بیش از ۲۲۰ صفحه آن رنگی با تصاویر زیبایی از مناظر گیلانی و آثار و مصنوعات و مردم آن سامان است. همچنین نقشه‌ها و جدول‌ها و نمودارهای متعددی دارد که مطالب کتاب را مستند ساخته، بر ارزش پژوهشی علمی آنها می‌افزاید.
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
