کتاب الطهاره (شیخ الانصاری)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مؤلف کتاب الطهارة، شیخ اعظم
شیخ مرتضی انصاری قدس سره می باشد.
کتاب طهارت یکی از مهم‌ترین کتاب‌های
شیخ اعظم قدس سره به حساب می‌آید، و چه بسا به
دلیل تحقیقات ارزشمندی که در این موضوع ارائه داده کم اهمیت تر از
مکاسب و
رسائل نباشد.
این
کتاب شامل دو قسمت است:
الاول: شرح شرائع این بخش شرح مزجی قسمتی از
شرایع است که از ابتدای
طهارت آغاز و در بیان
احکام جنابت پایان می‌یابد.
الثانی: شرح ارشاد این بخش شرح مزجی کتاب ارشاد الاذهان
علامه حلی قدس سره است و از مقصد دوم: در مباحث حیض، تا پایان کتاب طهارت را در بر می‌گیرد.
برای اینکه خوانندگان گرامی با ویژگی‌های این کتاب و چگونگی تحقیق آن آشنا شوند به نکات زیر اشاره می‌کنیم:
به این دلیل که کتاب طهارت در
زمان شیخ انصاری قدس سره چاپ گشته بود و این چاپ هم تکرار شده بود و نسخه اصلی این کتاب (دست نوشته الشیخ قدس سره) نیز پیدا نشد، به نسخه‌های چاپی آن اکتفا کردیم. این نسخه‌های چاپی به پنج نسخه می‌رسد که از این قرارند:
این
نسخه در زمان
حیات مؤلف قدس سره یعنی در
سال (۱۲۷۵) به چاپ رسیده و ابتدای آن این گونه آغاز شده: «بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین، و الصلاة و السلام علی محمد و آله الطاهرین، و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین الی یوم الدین. الرکن الاول فی الماء المطلق...».
در پایان آن نیز این گونه آمده: «... فقد عرفت ضعفه من حیث حکومة ادلة نفی الضرر علی عموم، الناس مسلطون علی اموالهم، و الحمد لله اولا و آخرا».
سپس این عبارت از سوی متصدیان چاپ اضافه شده: «حمدا لله الذی لا یتمم امر دون حمده علی آلائه و الصلاة علی خیر من بعث للرسالة و علی آله.
و بعد، فهذه المجموعة الشریفة الحاویة للدرر الملتقطة و المؤلفة، المشتملة للغرر المنتخبة فی ابواب الطهارة و سائر المسائل المتفرقة من تصنیفات النحریر المحقق و العلامة المدقق فرید دهره و وحید عصره مؤسس العلوم باحسن الاساس، و مقربها الی افهام ذوی النهی من الناس، من کلت الالسن عن بیان صنوف فضائله، و عجزت اقلام الکتبة عن الوصول الی نهایة محاسنه، بل اوائلها، الذی اکمل الله بوجوده الشریف، الحجة علی عامة البریة، شیخنا و استاذنا کهف التقی، علم الهدی، الحاج الشیخ مرتضی الانصاری دام عزه و علاه فی عقباه و اولاه لما کانت من اجلل الکتب المصنفة و المرغوبة عند اهل العلم و الفضل بحیث لم یف کتابة الکتاب لرفع الحاجة، قد ساعد التوفیق لجمع من العلماء الاذکیاء و الفضلاء لتکثیر نسخها بطریق الانطباع بعد صرف الهمة و بذل السعة فی تصحیحها و اخراج الغث من سمینها مع النسخة المصححة باملائه الشریف و نظره المنیف، و المرجو من الله ان ینتفع بها الطالبون و یستفید منه الراغبون انه القادر علی ما یشاء، و بیده ازمة الاشیاء».
در این چاپ به همراه کتاب طهارت این رساله‌ها نیز به چاپ رسیده است:
۱- التقیة ۲- العدالة ۳- القضاء عن المیت ۴- المواسعة و المضایقة ۵- قاعده «من ملک شیئا ملک الاقرار به» ۶- قاعده «نفی الضرر و الضرار».
رمز این نسخه «ا» است.
ظاهرا این اولین نسخه‌ای است که پس از
وفات ایشان در سال (۱۲۸۴) به چاپ رسیده است. این نسخه نیز مانند نسخه اول است به جز اینکه در ذیل آن به جای عبارت «الذی اکمل الله بوجوده. دام عزه و علاه فی عقباه و اولاه» عبارت:
«مربی الفضلاء الکرام بل استاذ العلماء الاعلام، الراحل من دار الفناء الواصل الی دار البقاء، مرتضی المصطفی، و مصطفی المرتضی...» آمده است.
و این جمله دلیلی است بر اینکه این کتاب پس از وفات شیخ قدس سره چاپ شده است.
رساله‌های ملحق به آن نیز همان رساله‌های ملحق به نسخة اول است.
رمز این نسخه «ب» است.
این نسخه در سال (۱۲۹۸) چاپ شده و جدای از کتاب طهارة مشتمل
کتاب زکاة و
خمس و
صوم نیز می‌باشد.
رمز این نسخه «ج» است.
این نسخه در سال (۱۳۰۳) چاپ شده و جدای از کتاب طهارة شامل کتاب زکات و خمس و صوم نیز می‌باشد.
رمز این نسخه «ح» می‌باشد.
ظاهرا این نسخه در سال (۱۳۰۳)
استنساخ شده و در سال (۱۳۰۷) به چاپ رسیده.
این نسخه نیز مانند دو نسخه قبل شامل کتاب‌های زکاة و خمس و صوم می‌باشد.
رمز این نسخه «ع» می‌باشد.
در خلال کار روشن گشت که نسخه آخر، یعنی نسخه «ع» صحیحتر از نسخه‌های دیگر است، به همین
دلیل بیشتر
اعتماد گروه تحقیق بر این نسخه بود.
روش گروه تحقیق در
تحقیق این کتاب مانند دیگر کتاب‌های شیخ قدس سره اعتماد بر گروه‌های متعددی بود که هر یک وظیفه خاصی داشتند، به همین دلیل گروه‌های زیر تشکیل یافتند:
یک: گروه مقابله وظیفه این گروه مقابله و مقایسه نسخه‌ها با یکدیگر پس از نوشته شدن با
دست و یادداشت موارد اختلاف بود.
دو: گروه استخراج وظیفه این گروه استخراج مصادر نصوص یعنی
آیات و
روایات و اقوال بود.
سه: گروه بازنگری موارد استخراج شده وظیفه این گروه بازنگری دقیق موارد استخراج شده برای
اطمینان از
صحت آنها و استخراج باقی مانده آنها بود.
چهار: گروه ویرایش و بازنگری نهائی وظیفه این گروه تنظیم و عرضه متن صحیح
کتاب، از مجموعه نسخه‌ها، و اشاره به موارد
اختلاف میان آنان بود.
نرم افزار مجموعه آثار محقق حلي، مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي.
