کارستن نیبور
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«کارستن نیبور» (زاده ۱۷ مارس ۱۷۳۳ م، درگذشت ۲۶ آوریل ۱۸۱۵ م)، جهان گرد، نقشه نگار و ریاضی دان آلمانی بود.
وی، در اوایل حکومت کریم خان زند، به
ایران سفر کرده و سفرنامه‌ای نوشت و در آن، به شرح بازدیدهایش از شهرهای
بوشهر ،
شیراز و
تخت جمشید و مشاهده سنگ نبشته بیستون در
سال ۱۷۶۴ م، پرداخت.
وی، در سال ۱۷۶۲ م، دقیق‌ترین نقشه منطقه
خلیج فارس تا آن زمان را با نام نقشه خلیج فارس، ترسیم کرد و جزایر سه گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابو موسی (گپ سبزو) را برای اولین بار، در نقشه‌های جغرافیایی، ترسیم و به نام ایران ثبت نمود.
او، در لودینگ ورت، در بخش هانوور آلمان، به
دنیا آمد. وی، فرزند یک کشاورز معمولی بود. او، تحصیلات کمی داشت و چند سال از جوانی خود را به کارهای دهقانی گذراند، ولی علاقه اش به ریاضیات بود و توانست مقداری درس را در زمینه مساحی دنبال کند. به هنگام خواندن این درس‌ها بود که یکی از آموزگارانش در سال ۱۷۶۰ م، به او پیشنهاد کرد تا به گروهی بپیوندند که از سوی فردریک پنجم، پادشاه دانمارک، به منظور اکتشاف علمی به
مصر ،
عربستان و
سوریه می‌رفتند.
برای آمادگی برای این سفر، نیبور یک سال و نیم پیش از سفر، سخت به آموزش ریاضیات روی آورد و مقداری نیز
عربی آموخت. این گروه، سفر خود را در ژانویه ۱۷۶۱ م، آغاز کرد و پس از پیاده شدن از
کشتی در
اسکندریه مصر، به سوی سرچشمه
رود نیل به راه افتاد. نیبور در این سفرها از
سوئز ،
کوه سینا ،
جده و موخا نیز دیدن کرده است.
در طی سفرها در سرزمین‌های عربی، زبان شناس گروه درگذشت و بقیه افراد نیز از سختی‌های سفر به تنگ آمده و به موخا بازگشتند، ولی نیبور، با سازگاری به عادات، خوراک و پوشاک محلی‌ها، توانست جان خود را
نجات داده و به سفر ادامه بدهد.
او، با دو تن دیگر از موخا با کشتی به سوی بمبئی رفت و با درگذشت آن دو در جریان سفر، نیبور تنها بازمانده این ماموریت بود. پس از ۱۴
ماه اقامت در بمبئی، وی توانست از راه مسقط، بوشهر، شیراز، تخت جمشید، بیستون، خاور نزدیک و قسطنطنیه، به دانمارک بازگردد.
او، در سال ۱۱۷۹ ق/ ۱۷۶۵ م، از راه خلیج فارس وارد
بصره شده و به وسیله کشتی بادی، از طریق نهر
فرات ، به
نجف اشرف رفته و سپس از راه حله، به
کربلا رسیده است. وی، کربلا را از جهت کثرت خرما و سکنه شهر، به نجف مثال زده است. او از زیادی کبوترهای
حرم و نگاه
احترام آمیز مردم به آن‌ها سخن گفته و از
تربت ،
تسبیح ، عکس‌های براق،
ذو الجناح ،
کعبه و
شمشیر ذو الفقار تعریف کرده و می‌گوید: یک قطعه پارچه را که شامل همه ی آن آثار دینی بوده، تهیه کرده است. وی، در توضیحات خود، از بارگاه
عباس بن علی علیه‌السّلام با بزرگی و عظمت یاد کرده است.
او که در سال ۱۷۶۵ م، به کربلا مسافرت داشته، مشاهدات خود را در موضوعات مختلف در طول سفر یادداشت کرده است که از جمله آن موضوعات، موضوع
تربت کربلا است. او می‌نویسد: تربت در کارگاه‌هایی به عمل می‌آمده و در انبارها گذاشته می‌شدند و اکثر متولیان این کار، سادات بودند.
او، معروف‌ترین کسی است که در سال ۱۷۶۵ م، رونوشت‌های دقیقی از کتیبه سه زبانی تخت جمشید تهیه کرده است. وی، پس از بازگشت از
شیراز ، در سال ۱۷۷۸ م، به انتشار آن رونوشت‌ها پرداخت. او، با بررسی
اسناد مزبور، به خوبی دریافت که کتیبه‌ها، از چپ به راست و به سه گونه نظام خطی کاملا متفاوت از هم نوشته شده‌اند.
سفرنامه کارستن نیبور (کتاب) .
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
