آب چشمه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
واژه
چشمه آب در موارد متعددی در
قرآن بکار رفته است.
یکی از نعمت‌های خداوند به
بنی‌اسرائیل، چشمه‌های متعدد بود.
جوشش دوازده چشمه آب از
سنگ با ضربه عصای
موسی علیه‌السلام :
۱. و اذ استسقـی موسی لقومه فقلنا اضرب بعصاک الحجر فانفجرت منه اثنتا عشرة عینا.... .
۲. .. و اوحینا الی موسی اذ استسقـه قومه ان اضرب بعصاک الحجر فانبجست منه اثنتا عشرة عینا...
لزوم استفاده بجا و مناسب از آب چشمه به عنوان روزی خدادادی در
سوره بقره آمده است.
لزوم استفاده بجا و مناسب از آب چشمه به عنوان
روزی خدادادى:
و اذ استسقی موسی لقومه فقلنا اضرب بعصاک الحجر فانفجرت منه اثنتا عشرة عینا قد علم کل اناس مشربهم کلوا و اشربوا من رزق الله و لاتعثوا فی الارض مفسدین.
بنابراین که جمله «و لاتعثوا فی الارض» به دو امر «کلوا و اشربوا» ناظر باشد می‌توان نکته یاد شده را استفاده کرد.
اختصاص آب هر یک از چشمه‌های دوازده گانه به طایفه‌ای از
بنی اسرائیل:
۱. و اذ استسقی موسی لقومه فقلنا اضرب بعصاک الحجر فانفجرت منه اثنتا عشرة عینا قد علم کل اناس مشربهم...
۲. و قطعنهم اثنتی عشرة اسباطا امما و اوحینا الی موسی اذ استسقیه قومه ان اضرب بعصاک الحجر فانبجست منه اثنتا عشرة عینا قد علم کل اناس مشربهم...
پیدایش چشمه‌های بزرگ و کوچک از برخی سنگ‌ها:
..... و ان من الحجارة لما یتفجر منه الانهر و ان منها لما یشقق فیخرج منه الماء...
درخواست
مشرکان، برای چشمه آب از سوی
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
و قالوا لن نؤمن لک حتی تفجر لنا من الارض ینبوعا • او تکون لک جنة من نخیل و عنب فتفجر الانهر خللها تفجیرا.
جوشش چشمه آب برای
مریم علیهاالسلام با ضربه پای
عیسی علیه‌السلام:
فنادیها من تحتها الا تحزنی قد جعل ربک تحتک سریا.
در روایتی از
امام باقر علیه‌السلام آمده است: جوشیدن آب از زیر پای مریم علیهاالسّلام با ضربه پای عیسی علیه‌السلام بوده است.
••• عنایت
خدا به مریم علیهاالسّلام - با ایجاد چشمه آب برای او:
فنادیها من تحتها الا تحزنی قد جعل ربک تحتک سریا.
••• جوشش چشمه آب برای خوشحالی و رفع
اندوه از مریم علیهاالسّلام:
فنادیها من تحتها الا تحزنی قد جعل ربک تحتک سریا • فکلی و اشربی و قری عینا...
دستور خداوند به
ایوب به کوبیدن پای خود بر زمین جهت جوشیدن چشمه آب:
ارکض برجلک هـذا مغتسل بارد و شراب.
زیبایی کنار هم قرار گرفتن چشمه و
باغ:
۱. ان المتقین فی جنـت و عیون. (با توجه به این که در آیه‌های متعددی، چشمه و باغ در کنار یک دیگر ذکر شده است می‌توان استفاده کرد که چنین صحنه و فضایی با اهمیت و زیبا است.)
۲. و قالوا لن نؤمن لک حتی تفجر لنا من الارض ینبوعا • او تکون لک جنة من نخیل و عنب فتفجر الانهر خللها تفجیرا.
۳. کلتا الجنتین ءاتت اکلها ولم تظـلم منه شیـا وفجرنا خلــلهما نهرا. («
نهر » در
آیه ، به قرینه «فجرنا» به معنای چشمه است.)
۴. فاخرجنهم من جنـت و عیون.
۵. و جنـت و عیون.
۶. فی جنـت و عیون.
۷. و جعلنا فیها جنـت من نخیل و اعنب و فجرنا فیها من العیون.
۸. کم ترکوا من جنـت و عیون.
۹. ان المتقین فی جنـت و عیون.
۱۰. ولمن خاف مقام ربه جنتان • فیهما عینان تجریان • ومن دونهما جنتان • فیهما عینان نضاختان.
۱۱. ان المتقین فی ظلل و عیون.
منظور از «ظلـل» سایه‌های درختان
بهشت است.
تفضل خدا بر
قوم هود با اعطای باغ و چشمه به آنان برای مدتی طولانی:
و اتقوا الذی امدکم بما تعلمون • امدکم بانعم و بنین • و جنـت و عیون.
برخورداری قوم ثمود از باغ‌ها و چشمه‌ها :
کذبت ثمود المرسلین • اذ قال لهم اخوهم صلح الا تتقون • اتترکون فی ما ههنا ءامنین • فی جنـت وعیون.
برخورداری
فرعونیان از چشمه سارها و باغ‌ها :
۱. فاخرجنهم من جنـت و عیون.
۲. و لقد فتنا قبلهم قوم فرعون • کم ترکوا من جنـت و عیون.
چشمه‌های جاری در کنار باغ‌ها، میراث فرعونیان برای
بنی اسرائیل:
۱. فاخرجنهم من جنـت و عیون • کذلک و اورثنها بنی اسرائیل.
۲. و لقد فتنا قبلهم قوم فرعون... • کم ترکوا من جنـت و عیون ... • کذلک و اورثنها قوما ءاخرین ... • و لقد نجینا بنی اسرائیل من العذاب المهین.
خداوند، یگانه فراهم کننده آب چشمه‌ها:
قل ارءیتم ان اصبح ماؤکم غورا فمن یاتیکم بماء معین.
استفاده فوق براین اساس است که معین از «عین» به معنای
چشمه گرفته شده باشد و میم آن زائده باشد.
وجود چشمه سارها بر روی
زمین ، از
آیات الهی:
۱. و ءایة لهم الارض المیتة احیینها... • ... و فجرنا فیها من العیون.
۲. الم تر ان الله انزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فی الارض... ان فی ذلک لذکری لاولی الالبب.
وجود باغ و چشمه، از نعمت‌های الهی و سزاوار
شکرگزاری:
و جعلنا فیها جنـت من نخیل و اعنب و فجرنا فیها من العیون • ... افلایشکرون.
جریان چشمه‌ها به
قدرت خداوند:
۱. ... و فجرنا خللهما نهرا.
۲. وجعلنا فیها جنت من نخیل واعنـب وفجرنا فیها من العیون.
۳. وفجرنا الارض عیونا فالتقی الماء علی امر قد قدر.
به وجود منابع آب از قبیل چشمه و
قنات در
زمین:
۱. وانزلنا من السماء ماء بقدر فاسکنه فی الارض وانا علی ذهاب به لقـدرون.
۲. الم تر ان الله انزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فی الارض...
نقش چشمه‌های جوشان در ایجاد
طوفان نوح علیه‌السلام:
۱. و فجرنا الارض عیونا فالتقی الماء علی امر قد قدر.
غروب خورشید در چشمه بدبو، گل آلود و سیاه در پندار
ذوالقرنین :
حتی اذا بلغ مغرب الشمس وجدها تغرب فی عین حمئة....
( «
حمئه » در لغت به معنای گل سیاه بدبو است.)
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۶۸، برگرفته از مقاله «آب چشمه».
