چاه بئر معونه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بئر معونه از چاه‌های نزدیک
مدینه، مکان
شهادت گروهی از
اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و سریه‌ای به این نام است.
بئر مَعُونه از چاه‌های جنوب شرقی مدینه به سوی منطقه
نجد است که میان کوه‌های اُبلَی در سکونتگاه قبیله
بنی‌سُلیم قرار دارد.
این چاه در فاصله چهار منزلی مدینه
و در وادی معونه جای دارد.
چاه معونه را متعلق به
بنی‌سُلیم
یا
بنی‌عامر بن صَعصعه می‌دانند.
ابن اسحاق این چاه را میان حَره
بنی‌سلیم در فاصله حدود ۶۰ کیلومتری جنوب مدینه
و زمین‌های
بنی‌عامر و نزدیک‌تر به زمین‌های
بنی‌سلیم دانسته و
واقدی آن را در زمین‌های
بنی‌سلیم و
بنی‌کِلاب از تیره‌های
بنی‌عامر شمرده است.
این چاه بخشی از آب خود را از بارندگی‌ها و سیل‌های حجاز که از سوی وادی
طائف به
اُرحضیه و سپس
قَرقرة الکَدر می‌ریزد، تامین می‌نماید.
چاه معونه به سبب آنکه به سال
چهارم ق شاهد شهادت برخی صحابه پیامبر بود، مشهور شد.
بر پایه گزارش‌های تاریخی، در
صفر این سال به دنبال درخواست
ابوبراء بن مالک، رئیس قبیله
بنی‌عامر بن صعصه،
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ۴۰
یا ۷۰
تن از مبلغان خود را که همگی از جوانان
انصار بودند و به قاری شهرت داشتند،
با هدایت
مُنذر بن عمرو انصاری برای دعوت قبیله او به
اسلام، به سوی آن‌ها فرستاد.
اما این گروه کنار چاه معونه مورد حمله
عامر بن طفیل، از بزرگان
بنی‌عامر و رقیب ابوبراء و متحدان او از قبیله
بنی‌سلیم، قرار گرفتند و
شهید شدند.
پیامبر هنگامی که گزارش شهادت آن‌ها را شنید، بسیار اندوهگین شد
و قاتلانشان را تا ۳۰
یا ۴۰ روز
در
قنوت نماز خود
نفرین کرد. از این درگیری در منابع تاریخی با عنوان
سریه بئر معونه یاد شده است.
(۱) الاستیعاب، ابن عبدالبر (م،۴۶۳ق)، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.
(۲) اسد الغابه، ابن اثیر (م،۶۳۰ق)، بیروت، دار الکتاب العربی.
(۳) الاعلاق النفیسه، ابن رسته (م،۳ق)، بیروت، دار صادر، ۱۸۹۲م.
(۴) الاماکن، محمد بن موسی حازمی (م،۵۸۴ق).
(۵) البلدان، الیعقوبی (م،۲۹۲ق)، به کوشش صناوی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۲ق.
(۶) تاریخ خلیفه، خلیفة بن خیاط (م،۲۴۰ق)، به کوشش زکار، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
(۷) تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)، الطبری (م،۳۱۰ق)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۳ق.
(۸) تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر (م،۵۷۱ق)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق.
(۹) تاریخ معالم المدینة المنوره، احمد یاسین الخیاری (م،۱۹۶۰م)، عربستان، عامه، ۱۴۱۹ق.
(۱۰) الثقات، ابن حبان (م،۳۵۴ق)، الکتب الثقافیه، ۱۳۹۳ق.
(۱۱) حجاز در صدر اسلام، صالح احمد العلی، ترجمه: آیتی، مشعر، ۱۳۷۵ش.
(۱۲) دلائل النبوه، البیهقی (م،۴۵۸ق)، به کوشش عبدالمعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق.
(۱۳) الرحلة الورثیلانیه، حسین بن محمد ورثیلانی (م،۱۷۷۹م)، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، ۱۴۲۹ق.
(۱۴) الروض المعطار، محمد بن عبدالمنعم الحمیری (م،۹۰۰ق)، به کوشش احسان عباس، بیروت، مکتبة لبنان، ۱۹۸۴م.
(۱۵) سبل الهدی، محمد بن یوسف الصالحی (م،۹۴۲ق)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
(۱۶) السنن الکبری، البیهقی (م،۴۵۸ق)، به کوشش محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۲۴ق.
(۱۷) السیرة النبویه، ابن هشام (م،۲۱۳/۲۱۸ق)، به کوشش محمد محیی الدین، مصر، مکتبة محمد علی صبیح، ۱۳۸۳ق؛.
(۱۸) صحیح ابن حبان، علی بن بلبان الفارسی (م،۷۳۹ق)، به کوشش الارنؤوط، الرساله، ۱۴۱۴ق.
(۱۹) الطبقات الکبری، ابن سعد (م،۲۳۰ق)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
(۲۰) الکامل فی التاریخ، ابن اثیر (م،۶۳۰ق)، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
(۲۱) المحبّر، ابن حبیب (م،۲۴۵ق)، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده.
(۲۲) مراصد الاطلاع، صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م،۷۳۹ق)، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.
(۲۳) مسند احمد، احمد بن حنبل (م،۲۴۱ق)، بیروت، دار صادر.
(۲۴) المصنّف، عبدالرزاق الصنعانی (م،۲۱۱ق)، به کوشش حبیب الرحمن، المجلس العلمی.
(۲۵) المعالم الاثیره، محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۱ق.
(۲۶) معجم البلدان، یاقوت الحموی (م،۶۲۶ق)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
(۲۷) المغازی، الواقدی (م،۲۰۷ق)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق.
•
سید علی خیرخواه علوی، دانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله "بئر مَعُونه (۲)"، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۰۳/۲۴.
