پیمانه ای
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به آنچه که بر حسب متعارف و معمول نزد مردم با
پیمانه سنجش میشود،
پیمانه
ای اطلاق میگردد و از آن به مناسبت در بابهای مختلف فقهی همچون
زکات،
تجارت و
اقرار سخن رفته است.
زکات غلّات چهارگانه واجب و
زکات حبوبات
پیمانه
ای یا وزنی
مستحب است.
فروختن کالای
پیمانه
ای یا وزنی ـ بویژه طعام ـ به دیگری پیش از تحویل آن از فروشنده
مکروه است.
از شرایط تحقّق
ربا در معاملات آن است که عوضین (کالا و بهای آن)
پیمانه
ای یا وزنی باشد. در غیر آن دو همچون کالای شمارشی، بنابر
مشهور،
ربا محقّق نمیشود
کالا و بهای آن در
داد و ستد باید معلوم باشد؛ بدین جهت اگر
پیمانه
ای است باید با
پیمانه اندازهگیری گردد و اگر وزنی است وزن شود؛
لیکن در جواز فروختن کالای
پیمانه
ای به وزن و عکس آن، اختلاف است.
در اینکه میزان در
پیمانه
ای بودن چیزی،
پیمانه
ای بودن آن در عصر
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله است و یا میزان،
عرف و متعارف میان مردم است که بر حسب زمانها و مکانها متفاوت میباشد،
اختلاف است. البتّه اختلاف درصورتی است که
پیمانه
ای بودن چیزی در عصر پیامبر صلّی اللّه علیه و آله معلوم باشد؛ لیکن اگر مجهول باشد باید به
متعارف نزد مردم رجوع شود و درصورت اختلاف عرفِ شهرها، بنابر
مشهور هر شهری حکم خودش را دارد.
البتّه در خصوص
ربا بر میزان بودن عصر
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در
پیمانه
ای بودن چیزی ادّعای
اجماع شده است؛ بدین معنا که هرچه در آن زمان
پیمانه
ای به شمار میرفته
ربا در آن جاری است، هرچند در دورانهای بعد
پیمانه
ای نباشد.
اگر کالای
پیمانه
ای با ظرف آن فروخته شود درصورتی که
وزن و اندازه هر یک به تفکیک معلوم باشد،
معامله صحیح است ولی اگر مقدار هر یک و نیز مقدار مجموع معلوم نباشد،
معامله باطل است و اگر تنها مقدار مجموع معلوم باشد، در صحّت
معامله اختلاف است.
اگر کسی به چیزی که
پیمانه
ای است به صورت مطلق
اقرار کند،اطلاق، منصرف به
پیمانه
ای خواهد بود که در همان شهر متعارف است.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲،ص۳۰۳.