پیمانه ای
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به آنچه که بر حسب متعارف و معمول نزد مردم با
پیمانه سنجش می‌شود، پیمانه‌ای اطلاق می‌گردد و از آن به مناسبت در بابهای مختلف فقهی همچون
زکات،
تجارت و
اقرار سخن رفته است.
زکات غلّات چهارگانه واجب و
زکات حبوبات پیمانه‌ای یا وزنی
مستحب است.
فروختن کالای پیمانه‌ای یا وزنی ـ بویژه طعام ـ به دیگری پیش از تحویل آن از فروشنده
مکروه است.
از شرایط تحقّق
ربا در معاملات آن است که عوضین (کالا و بهای آن) پیمانه‌ای یا وزنی باشد. در غیر آن دو همچون کالای شمارشی، بنابر
مشهور،
ربا محقّق نمی‌شود
کالا و بهای آن در
داد و ستد باید معلوم باشد؛ بدین جهت اگر پیمانه‌ای است باید با پیمانه اندازه‌گیری گردد و اگر وزنی است وزن شود؛
لیکن در جواز فروختن کالای پیمانه‌ای به وزن و عکس آن، اختلاف است.
در اینکه میزان در پیمانه‌ای بودن چیزی، پیمانه‌ای بودن آن در عصر
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله است و یا میزان،
عرف و متعارف میان مردم است که بر حسب زمانها و مکانها متفاوت می‌باشد،
اختلاف است. البتّه اختلاف درصورتی است که پیمانه‌ای بودن چیزی در عصر پیامبر صلّی اللّه علیه و آله معلوم باشد؛ لیکن اگر مجهول باشد باید به
متعارف نزد مردم رجوع شود و درصورت اختلاف عرفِ شهرها، بنابر
مشهور هر شهری حکم خودش را دارد.
البتّه در خصوص
ربا بر میزان بودن عصر
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در پیمانه‌ای بودن چیزی ادّعای
اجماع شده است؛ بدین معنا که هرچه در آن زمان پیمانه‌ای به شمار می‌رفته
ربا در آن جاری است، هرچند در دورانهای بعد پیمانه‌ای نباشد.
اگر کالای پیمانه‌ای با ظرف آن فروخته شود درصورتی که
وزن و اندازه هر یک به تفکیک معلوم باشد،
معامله صحیح است ولی اگر مقدار هر یک و نیز مقدار مجموع معلوم نباشد،
معامله باطل است و اگر تنها مقدار مجموع معلوم باشد، در صحّت
معامله اختلاف است.
اگر کسی به چیزی که پیمانه‌ای است به صورت مطلق
اقرار کند،اطلاق، منصرف به پیمانه‌ای خواهد بود که در همان شهر متعارف است.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲،ص۳۰۳.
