پونتیاناک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پونْتیاناک، مرکز استان کالیمانتان غربی در
کشور اندونزی می‌باشد.
این شهر با ۲۲۶‘۴۵۵ تن
جمعیت (۱۳۸۴ش/۲۰۰۵م) در غرب جزیره برنئو در محل تلاقی رودخانه‌های کاپواس و لَنْدک جای دارد.
حوضه گسترده و قابل کشتی‌رانی رودخانه کاپواس نقش مؤثری در
اقتصاد پونتیاناک دارد و این شهر را به مرکز تجاری غرب جزیره برنئو بدل ساخته است.
کشتی‌سازی و تولید محصولاتی چون روغن
نخل، کائوچو و شکر مهم‌ترین صنایع پونتیاناک است و عمده‌ترین محصولات کشاورزی آن عبارت‌اند:
برنج، غلات، ادویه و
توتون.
پونتیاناک از مهم‌ترین مناطق کشت برنج در اندونزی است و کشت آن بدون ضرورت رعایت کشت نوبتی، به طور مستمر در آن‌جا صورت می‌پذیرد.
این شهر در منطقه‌ای با آب و هوای گرم و مرطوب استوایی واقع است و میزان بارندگی در برخی از نقاط این منطقه به ۴ متر در
سال می‌رسد و برای جلوگیری از زیان‌های ناشی از سیلاب‌ها، خانه‌ها بر روی ستون‌هایی از چوب بنا می‌شود.
بیشتر جمعیت این شهر را بومیان دایاک و چینی‌تبارها تشکیل می‌دهند. چینی‌ها از
سده ۷م به جزیره کالیمانتان راه یافتند. در سده ۱۴م نیز که
معادن طلا در آن‌جا پیدا شد، مردم به آن منطقه روی آوردند و شمار بیشتری هم در سده ۱۸م به تدریج در کالیمانتان غربی مستقر شدند. چینی‌ها امروزه در محلات خاص خود، مدارس و معابد جداگانه‌ای دارند و به کار کشاورزی و کسب و
تجارت می‌پردازند.
در ۱۱۸۶ق/۱۷۷۲م مردی عرب‌تبار به نام عبدالرحمان بن حسین قادری که از راه بازرگانی ثروتی سرشار اندوخته بود، در ناحیه‌ای غیرمسکونی در دهانه اتصال رودخانه‌های کاپواس و لندک با صاف کردن جنگل، کلبه‌هایی برای خود و همراهانش برپا کرد. موقعیت مناسب تجاری این محل، بازرگانان بوگی، مالایایی و چینی را به آن‌جا جلب کرد و پونتیاناک به سرعت توسعه یافت.
عبدالرحمان با هلندی‌ها (که تازه به جزیره کالیمانتان راه یافته بودند) به همکاری پرداخت و خود را
سلطان نامید. کمپانی هند شرقی هلند نیز مقام او را به رسمیت شناخت.
هلندی‌ها در ۱۱۹۲ق/ ۱۷۷۸م پایگاهی تجاری در پونتیاناک احداث کردند.
پونتیاناک عموماً با هلندی‌ها روابط حسنه‌ای داشت. این
سیاست به
سود هر دو طرف بود، زیرا برای هلندی‌ها حکومتی غیرمستقیم مقرون به صرفه مالی و صلاح سیاسی بود و از سوی دیگر، سلاطین پونتیاناک بدون آن‌که در قبال هلندی‌ها تعهداتی داشته باشند، از مزایا و تسهیلات اداری اروپایی بهره می‌بردند.
پس از
جنگ جهانی دوم هلندی‌ها سعی در ایجاد دولتی واحد در کالیمانتان داشتند؛ اما
مسلمانان سواحل جنوبی و شرقی این جزیره که تمایلات ملی‌گرایانه داشتند و خواهان حکومت جمهوری بودند، با این طرح هلندی‌ها به مخالفت برخاستند و هلندی‌ها به ناچار در اردیبهشت ۱۳۲۶/ مه ۱۹۴۷ حکومت جداگانه‌ای در غرب
کالیمانتان تحت فرمان سلطان عبدالحمید دوم (حکومت ۱۹۵۰-۱۹۴۶م)، آخرین سلطان پونتیاناک تأسیس کردند؛ اما این
حکومت در زمان مبارزه برای کسب
استقلال اندونزی سرنگون شد و در نهایت عبدالحمید دستگیر و زندانی گردید.
(۱) ریکلفس، م ک، تاریخ اندونزی در قرون معاصر، ترجمه عبدالعظیم هاشمی‌نیک، تهران، وزارت امور خارجه.
(۲) وحید مازندرانی غ، سرزمین هزاران جزیره، تهران، ۱۳۴۵ش.
(۳) Britannica، ۱۹۷۸.
(۴) EI ۲.
(۵) Encarta reference Library، ۲۰۰۴.
(۶) Geography of Pontianak، Tripod، http://riftsindonesia Tripodcom/ geography_ of_ pontianankhtm.
(۷) Hardjono J، Indonesia، Land and People، Djakarta، ۱۹۷۱.
(۸) The World Gazetteer، www world-gazetteercom.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «پونتیاناک»، شماره۵۵۷۸.
