پناهگاه ابوبکر (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غار ثور، پناهگاه
محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
ابوبکر، هنگام
هجرت از
مکه به
مدینه بود.
الاتنصروه فقد نصره الله اذ اخرجه الذین کفروا ثانی اثنین اذ هما فی الغار اذ یقول لصـحبه لاتحزن ان الله معنا...
اگر او را یاری نکنید، خداوند او را یاری کرد (و در مشکل‌ترین ساعات، او را تنها نگذاشت) آن هنگام که
کافران او را (از
مکه) بیرون کردند، در حالی که دومین نفر بود (و یک نفر بیشتر همراه نداشت) در آن هنگام که آن دو در
غار بودند، و او به همراه خود می‌گفت: «غم مخور،
خدا با ماست!» ... .
با توجه به
توطئه ترور پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از سوی
مشرکان مکه، آن حضرت به امر خداوند، در حالی که
ابوبکر همراه او بود از مکه خارج و در
غار ثور، مخفی شدند.
در
آیات گذشته روی مساله
جهاد در برابر
دشمن از چند
راه تاکید شده بود، از جمله این که
گمان نکنید اگر شما خود را از جهاد و یاری پیامبر کنار بکشید کار او و
اسلام زمین می‌ماند. آیه مورد بحث این موضوع را تعقیب کرده، می‌گوید: اگر او را یاری نکنید خدایی که در سختترین حالات و پیچیده‌ترین شرائط او را به شکل معجز آسایی یاری کرد قادر است باز از او حمایت کند (الا تنصروه فقد نصره الله) و آن زمانی بود که
مشرکان مکه توطئه خطرناکی برای نابود کردن پیامبر چیده بودند، تصمیم نهایی پس از مقدمات مفصلی بر این قرار گرفت که عده زیادی
شمشیر زن از قبائل مختلف
عرب خانه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را شبانه در حلقه محاصره قرار دهند و صبحگاهان دسته جمعی به او حمله کنند و او را در بسترش از دم شمشیرها بگذرانند.
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم که به فرمان خدا از این جریان آگاه شده بود آماده بیرون رفتن از مکه و
هجرت به
مدینه شد، اما نخست برای این که
کفار قریش به او دست نیابند به غار ثور که در جنوب مکه قرار داشت و در جهت مخالف جاده مدینه بود پناه برد در این سفر ابو بکر نیز همراه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بود.
دشمنان کوشش فراوانی برای یافتن پیامبر کردند ولی مایوس و نومید بازگشتند و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پس از سه شبانه
روز توقف در غار و
اطمینان از بازگشت دشمن، شبانه از بیراهه به سوی مدینه حرکت کرد، و بعد از چندین شبانه روز
سالم به مدینه رسید و فصل نوینی در
تاریخ اسلام آغاز شد.
آیه فوق اشاره به یکی از حساسترین لحظات این سفر تاریخی کرده می‌گوید: خداوند پیامبرش را یاری کرد، در آن هنگام که کافران او را بیرون کردند (اذ اخرجه الذین کفروا). البته قصد کفار بیرون کردن او از مکه نبود، بلکه تصمیم به کشتن او داشتند، ولی چون نتیجه کارشان بیرون رفتن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از مکه شد این نسبت به آنها داده شده است. سپس می‌گوید: این در حالی بود که او دومین نفر بود (ثانی اثنین) اشاره به اینکه جز یک نفر همراه او نبود و این نهایت تنهایی او را در این سفر پر خطر نشان می‌دهد و همسفر او ابوبکر بود. به هنگامی که دو نفر به غار، یعنی غار ثور پناه بردند (اذ هما فی الغار). در آن موقع
ترس و
وحشت، یار و همسفر پیامبر را فرا گرفت و پیامبر او را دلداری داد، و گفت:
غم مخور خدا با ما است (اذ یقول لصاحبه لا تحزن ان الله معنا). در این هنگام خداوند
روح آرامش و اطمینان را که در لحظات حساس و پر خطر بر پیامبرش نازل می‌کرد بر او فرستاد (فانزل الله سکینته علیه). و او را با لشکرهایی که نمی‌توانستید آنها را مشاهده کنید، یاری کرد (و ایده بجنود لم تروها). و سرانجام برنامه و
هدف و مکتب کفار را پائین قرار داد و برنامه و گفتار الهی در بالا قرار گرف (و جعل کلمة الذین کفروا السفلی و کلمة الله هی العلیا) اشاره به اینکه توطئه‌های آنها در هم شکست،
آئین خرافیشان در هم پیچیده شد، و
نور خدا همه جا آشکار گشت و پیروزی در تمام جهات نصیب پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم اسلام شد. چرا چنین نشود در حالی که، خداوند هم
قادر است و هم
حکیم و
دانا، با حکمتش راههای پیروزی را به پیامبرش نشان می‌دهد و با قدرتش او را یاری می‌کند (و الله عزیز حکیم).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۲۳۵، برگرفته از مقاله «پناهگاه ابوبکر».
