پایبندی امام حسین به صلح با معاویه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پایبندی امام حسین به صلح با معاویه، از مباحث مرتبط به مواضع امام حسین در برابر معاویه است. پس از
شهادت امام حسن (علیه‌السّلام)،
امام حسین (علیه‌السّلام) عهده‌دار منصب
امامت گردید. امام حسین (علیه‌السّلام) گرچه
معاویه را دارای صلاحیت لازم برای تصدی
حکومت نمی‌دانست، اما به موجب پیمان صلحی که برادرش امام حسن (علیه‌السّلام) با معاویه منعقد کرده بود به این صلح‌نامه وفادار ماند و تا معاویه زنده بود هرگز بر ضد حکومت او قیام نکرد و بیعتش را نشکست. از طرف دیگر همچون برادرش امام حسن (علیه‌السّلام) هیچگاه حکومت او را به رسمیت نشناخت و از حکومت او پشتیبانی نکرد و تا آخر عمر معاویه به عنوان یکی از بزرگترین و مشهورترین مخالف سیاسی حکومت شمرده می‌شد.
پس از شهادت
امام حسن (علیه‌السّلام)، امام حسین (علیه‌السّلام) عهده‌دار منصب امامت گردید. ایشان با اینکه بعد از شهادت امام حسن (علیه‌السّلام) صالح‌ترین افراد جهت تصدی حکومت بود، اما به موجب پیمان صلحی که برادرش امام حسن (علیه‌السّلام) با معاویه منعقد کرده بود به این
صلح‌نامه وفادار ماند،
اما از آنجا که معاویه را دارای
صلاحیت لازم برای تصدی حکومت نمی‌دانست، همچون برادرش امام حسن (علیه‌السّلام) حکومت او را به
رسمیت نشناخت و از حکومت او پشتیبانی نکرد و تا آخر عمر معاویه به عنوان یکی از بزرگترین و مشهورترین مخالف سیاسی حکومت برشمرده می‌شد. امام حسین (علیه‌السّلام) در طول حیات معاویه، به کسانی که ایشان را به
قیام دعوت می‌کردند، اعلام می‌کرد که من امروز چنین اندیشه‌ای ندارم خدایتان رحمت فرماید، بر زمین بچسبید و در خانه‌ها
کمین کنید و تا هنگامی‌که معاویه زنده است.
بارها نیز اتفاق افتاده بود که معاویه به امام (علیه‌السّلام) نامه نوشت و ایشان را از
پیمان‌شکنی برحذر داشت و امام (علیه‌السّلام) به صراحت بر
وفاداری خود به
پیمان تصریح کرد.
امام حسین (علیه‌السّلام) در طول حیات معاویه، به کسانی که ایشان را به
قیام دعوت می‌کردند اعلام می‌کرد که میان او و معاویه، پیمانی است که شکستن آن، روا نیست تا آن که مدّتش سپری شود، و چون معاویه مُرد، در آن بازنگری می‌کند:
«لَمّا ماتَ الحَسَنُ بنُ عَلِیٍّ علیه السلام، تَحَرَّکَتِ الشّیعَةُ بِالعِراقِ و کَتَبوا الَی الحُسَینِ (علیه‌السّلام) فی خَلعِ مُعاوِیَةَ وَ البَیعَةِ لَهُ، فَامتَنَعَ عَلَیهِم و ذَکَرَ انَّ بَینَهُ و بَینَ مُعاوِیَةَ عَهدا و عَقدا لا یَجوزُ لَهُ نَقضُهُ حَتّی تَمضِیَ المُدَّةُ، فَاِن ماتَ مُعاوِیَةُ نَظَرَ فی ذلِکَ.»در کتاب الارشاد روایت شده است: چون
امام حسن (علیه‌السّلام) درگذشت، شیعیان در
عراق به جنبش درآمدند و برای خلع
معاویه و
بیعت با
امام حسین (علیه‌السّلام) به او نامه نوشتند. امام (علیه‌السّلام) خودداری ورزید و یادآور شد که میان او و معاویه، پیمانی است که شکستن آن، روا نیست تا آن که مدّتش سپری شود، و چون معاویه مُرد، در آن بازنگری می‌کند.
گزارشاتی شبیه به این مضمون در منابع تاریخی متعددی آمده است:
«عن الامام الحسین (علیه‌السّلام) فی جَوابِ مَن دَعاهُ الی نَقضِ بَیعَةِ مُعاوِیَةَ: انّا قَد بایَعنا، و لَیسَ الی ما ذَکَرتَ سَبیلٌ.»در کتاب
انساب الاشراف از امام حسین (علیه‌السّلام) (در پاسخ به کسی که او را به بیعت‌شکنی با معاویه فرا خواند) آمده است: ما با او بیعت کرده‌ایم و راهی به آنچه تو می‌گویی، نیست.
«عن الامام الحسین (علیه‌السّلام) لِمُحَمَّدِ بنِ بِشرٍ و سُفیانَ بنِ لَیلَی الهَمدانِیَّینِ: لِیَکُن کُلُّ امرِئٍ مِنکُم حِلسا مِن احلاسِ بَیتِهِ ما دامَ هذَا الرَّجُلُ ای مُعاوِیَةُ حَیّا، فَاِن یَهلِک و انتُم احیاءٌ، رَجَونا ان یَخیرَ اللّهُ لَنا و یُؤتِیَنا رُشدَنا، و لا یَکِلَنا الی انفُسِنا فَ (اِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَوْا وَ الَّذِینَ هُمْ مُحْسِنُونَ).»در کتاب انساب الاشراف از امام حسین (علیه‌السّلام) (خطاب به
محمد بن بشر هَمْدانی و
سفیان بن لیلی هَمْدانی) آمده است: تا هنگامی که این مرد (معاویه) زنده است، همه شما باید در خانه خود بنشینید و اگر هلاک شد و شما زنده بودید، امیدواریم که خدا برای ما نیک بگزیند و به راهمان درآورد و به خودمان وا ننهد که «بی‌گمان، خداوند، با تقواپیشگان و کسانی است که نیکوکارند».
«عن الامام الحسین (علیه‌السّلام) فی جَوابِ کِتابٍ کَتَبَهُ الَیهِ جَماعَةٌ مِن شیعَتِهِ بَعدَ وَفاةِ الحَسَنِ (علیه‌السّلام) یَذکُرونَ فیهِ انتِظارَهُم امرَهُ: انّی لَاَرجو ان یَکونَ رَایُ اخی رَحِمَهُ اللّهُ فِی المُوادَعَةِ، و رَایی فی جِهادِ الظَّلَمَةِ رُشدا و سَدادا، فَالصَقوا بِالاَرضِ، و اخفُوا الشَّخصَ، وَ اکتُمُوا الهَوی، وَ احتَرِسوا مِنَ الاَظِنّاءِ ما دامَ ابنُ هِندٍ حَیّا، فَاِن یَحدُث بِهِ حَدَثٌ و انَا حَیٌّ یَاتِکُم رَایی ان شاءَ اللّهُ.»در کتاب انساب الاشراف از امام حسین (علیه‌السّلام) (در پاسخ نامه‌ای که گروهی از شیعیان پس از وفات امام حسن (علیه‌السّلام) به او نوشته و گفته بودند که فرمان او را انتظار می‌کشند) آمده است: من، امیدوارم که نظر برادرم که خدایش رحمت کند در متارکه جنگ و نظر من در
جهاد با ستمکاران، درست و استوار باشد. در سرزمین خود بمانید و بیرون نیایید و خواسته‌تان را پوشیده بدارید و تا آنگاه که پسر هند زنده است، خود را از جاسوسان بپایید. اگر حادثه‌ای رُخ داد و من زنده بودم، نظرم به شما می‌رسد، ان‌شاءاللّه!
• پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۴۵۱-۴۶۰.
